اصلا منظور از حداقل دستمزد کارگران چیست؟ 

ابتدا بد نیست بدانیم اصلا منظور از اصطلاح حداقل دستمزد چیست؟ بحث تعیین حداقل دستمزد یا حداقل حقوق در بسیاری از کشورها وجود دارد.

در واقع حداقل مزد کمترین مبلغی است که توسط بازیگران مختلف اقتصادی و با همکاری یکدیگر تعیین شده و نباید کمتر از آن به کارگران پرداخت شود. مقدار حداقل دستمزد هر ساله توسط سه بازیگر اصلی حوزه کار و گارگری، یعنی دولت، کارفرمایان و کارگران تعیین می‌شود.

معمولا با آغاز نیمه دوم سال، جلسات مشترکی بین نمایندگان این سه گروه برگزار شده و بعد از چند ماه چانه‌زنی بالاخره در روزهای پایانی سال و اسفند ماه، یک مبلغ را به عنوان حداقل حقوق اعلام می‌کنند.

توجه کنید که حداقل دستمزد هر ساله بر روی بسیاری از مسائل دیگر تاثیرگذار خواهد بود که یکی از آنها بیمه بیکاری است. به عنوان مثال، مقدار مبلغ بیمه بیکاری نمی‌تواند از مقدار کمترین مزد هر ساله کمتر باشد.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد بیمه بیکاری را اینجا بخوانید

البته ناگفته نماند که برخی از کشورها هم فاقد تعیین چنین مبلغی در قانون کار خود هستند. این تفاوت ناشی از آن است که برخی از اقتصاددانان تعیین حداقل حقوق را مضر و برخی دیگر آن را مفید می‌دانند.

به هر حال این موضوع در قانون کار ایران به صراحت به آن اشاره شده و هر ساله تعیین خواهد شد. حال که بحث قانون کار شد، بد نیست نگاهی به تعریف این مفهوم از نگاه قانون کار بیندازیم. 

 قانون کار در مورد حداقل دستمزد چه می‌گوید؟ 

قانون کار اصلی‌ترین مرجع برای حل اختلافات کارگری و همچنین تعیین کمترین میزان مزد در هر سال است. به طور کل نباید میزان مبلغ تعیین شده از حد و حدودی که در این قانون مشخص شده تجاوز کند.

البته قانون مذکور جنبه‌های مختلفی داشته، اما برخی از مواد آن در این زمینه بوده که نیاز است آن را با دقت مطالعه کنید. در ادامه به مهم‌ترین مواد قانونی در این خصوص اشاره می‌کنیم.

ماده 41 قانون کار 

در این ماده قانونی تاکید شده که شورای عالی کار باید هر سال نسبت به تعیین حداقل دستمزد کارگران واحدها و بنگاه‌های مختلف در سراسر کشور اقدام کند.

این ماده قانونی اشاره می‌کند که شورای مذکور باید براساس چندین معیار مختلف دست به تعیین این مبلغ بزند. یکی از این معیارها میزان و درصد تورمی است که از طرف مراجع رسمی از جمله بانک مرکزی برای هر سال اعلام می‌شود.

بنابراین طبیعی است که اگر میزان تورم یک سال بالا باشد، به احتمال زیاد میزان کمترین دستمزد نیز برای سال بعد از آن به همان شیب افزایش خواهد یافت.

البته بد نیست اشاره کنیم که معمولا بین نرخ‌های اعلامی تورم از جانب نهادهای رسمی با آنچه که عموم شهروندان به لحاظ ذهنی در این خصوص برداشت می‌کنند، تفاوت وجود دارد.

اما ماده 41 قانون کار معیار دیگری را نیز برای تعیین این مبلغ در نظر گرفته است. در معیار دوم تاکید شده که حداقل مبلغ در نظر گرفته شده باید به گونه‌ای باشد که مخارج یک خانواده ایرانی با تعداد متوسط را پوشش دهد.

مطالعه بیشتر: آنچه باید در مورد شرایط مستمری از کار افتادگی بدانیم

تعداد متوسط خانوار ایرانی هر ساله توسط مراجع دولتی مرتبط اعلام خواهد شد. این ماده قانونی همچنین تاکید می‌کند که رعایت نکردن پرداخت حداقل مزد از جانب کارفرمایان یک نوع تخلف محسوب شده و در صورت وجود، باید توسط کارفرما پرداخت شود.

لازم به ذکر است آنگونه که در ماده 42 قانون کار اشاره شده، پرداخت کمترین میزان مزد باید به صورت نقدی باشد و پرداخت‌های غیرنقدی مازاد بر آن محاسبه خواهد شد. برای اطلاع دقیق‌تر در خصوص جزئیات قانون کار می‌توانید با یک مشاور قانون کار مشورت کنید. 

 عوامل تاثیرگذار بر تعیین حداقل دستمزد کارگران چیست؟ 

احتمالا برای شما هم محل سوال باشد که چرا میزان درصد افزایش حداقل دستمزد هر ساله متفاوت است. این موضوع چندین دلیل مختلف دارد. یک دلیل آن مربوط به میزان درصد تورمی اعلامی از سوی نهادهای رسمی بوده که به آن اشاره شد.

اما غیر از این مساله، موارد مختلف دیگری نیز وجود دارد که در این خصوص تاثیرگذار هستند. از جمله این موارد می‌توان به میزان عرضه و تقاضای نیروی کار اشاره کرد.

در واقع هر میزان که تعداد نیروی آماده به کار زیاد و در مقابل تعداد موقعیت‌های شغلی پایین باشد، معمولا میزان کمترین مزد نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

چرا که در این حالت قدرت چانه‌زنی کارگران پایین خواهد بود. چنین شرایطی را می‌توان در سالیان اخیر که وضعیت اقتصادی کشور چندان مساعد نبوده، مشاهده کرد. 

اما مساله دیگر که بر حداقل حقوق کارگران تاثیرگذار خواهد بود، بحث مشکلات بنگاه‌های اقتصادی و مناسب نبودن وضعیت آنها است. معمولا در شرایطی که رکود بر اقتصاد یک کشور حاکم باشد، تمایلی کمتری برای افزایش قابل توجه دستمزدها وجود دارد.

فراموش نکنید که دو گروه از سه گروه ساختار شورای عالی کار، شامل نمایندگان کارفرمایان و دولت است. طبیعی است که در شرایطی که وضعیت بنگاه‌ها متناسب نباشد، از افزایش زیاد حداقل حقوق جلوگیری خواهند کرد.

علاوه بر این موارد، مسائل دیگری نیز در اقتصاد ایران وجود دارند که هر ساله می‌توانند بر روی تعیین میزان حداقل دستمزد کارگران تاثیرگذار باشد.

به عنوان مثال، لابی‌گری و فشار برخی از نمایندگان مجلس بر له یا علیه افزایش دستمزد، همراهی دولت و مقامات وزارت کار با این موضوع و شرایط اقتصادی کشور، از جمله مسائلی هستند که هر ساله در این خصوص تاثیرگذارند.

البته که چنین موضوعات و فاکتورهایی در هیچ کدام از مراجع رسمی مورد تاکید قرار نگرفته، اما می‌توان از آنها تحت عنوان فاکتورهای غیررسمی تاثیرگذار اشاره کرد. 

بیشتر بدانید: بیمه بیکاری افراد مجرد و متاهل چه تفاوتی دارد؟ 

 افزایش حداقل دستمزد 98 کارگران چقدر است؟ 

 سال 98 از جمله سال‌هایی بود که احتمال افزایش زیاد حداقل مزد کارگران برای آن بسیار وجود داشت. در واقع این انتظار می‌رفت شورای عالی کار این مبلغ را به صورت قابل توجهی افزایش دهد.

چرا که اتفاقات رخ داده در سال 97، نوسانات ارزی و به دنبال آن تورم افسارگسیخته در اقتصاد کشور، سبد خانوار کارگر ایرانی را بسیار کوچک کرده بود. با این حال، اگرچه میزان افزایش حداقل دستمزد 98 کارگران نسبت به سال‌های گذشته، قابل توجه بود، اما باز هم نتوانست کارگران را راضی کند.

حداقل مزد سال 98 برای کارگران به میزان یک میلیون و 517 هزار تومان در نظر گرفته شد که جهشی 400 هزار تومانی را تجربه کرد. شایان ذکر است حداقل دستمزد سال 97 به میزان یک میلیون و 114 هزار تومان بود.

جدول عیدی و دستمزد کارگران سال 98 

ما در جدول زیر تمامی اطلاعاتی که مربوط به حقوق و دستمزد کارگران در سال 98 بوده را ارائه داده‌ایم. هر چند که اهمیت حداقل مزد برای این سال منتفی بوده، اما مباحثی همچون عیدی و پاداش می‌تواند همچنان برای شما اهمیت داشته باشد. 

مطالعه بیشتر: شرایط و دلایل قطع بیمه بیکاری چگونه است؟ 

میزان افزایش حداقل مزد سال‌های قبل به چه صورت بوده است؟ 

طی سالیان گذشته میزان افزایش حداقل دستمزد قانون کار در یک طیف ثابت بوده است. به صورتی که هر ساله مقدار مشخصی در حدود 15 درصد به حداقل مزد سال قبل اضافه شده است.

با این حال، این مساله برای حداقل مزد 98 تفاوت داشته و به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده که ناشی از شرایط اقتصادی، نوسانات ارزی سال سال قبل و تورم ناشی از آن بود. نمودار زیر به خوبی میزان تغییرات و افزایش مزد کارگران در سال‌های اخیر را نشان می‌دهد. 

نمودار تغییرات حداقل دستمزد سالیان اخیر نشان می‌دهد که بیشترین میزان تغییرات مربوط به سال 98 بوده است.

برای اطلاع از آخرین تغییرات حقوق و دستمزد و سایر مسائل مربوط به حوزه کارگری و کارفرمایی ما به شما دریافت مشاوره حضوری و تلفنی بیمه و قانون کار را پیشنهاد می‌دهیم. 

افزایش حداقل دستمزد سال 99 به چه صورت است؟ 

تعیین حداقل دستمزد سال 99 نیز همانند سال‌های قبل با چالش‌های مختلفی روبرو شد. به نحوی که در نهایت بدون حضور نمایندگان کارگری، میزان افزایش حداقل دستمزد سال 99 حدود 21 درصد تعیین شد. 

در این جلسه همچنین قرار شد که حق مسکن کارگران حدود 100 هزار تومان در نظر گرفته شود که البته تایید نهایی آن منوط به تصویب هیئت وزیران شد. 

سرانجام با تصویب هیئت وزیران میزان افزایش حق مسکن کارگران نیز 300 هزار تومان در نظر گرفته شد و 200 هزار تومان به آن اضافه شد. هیئت وزیران همچنین برخی تغییرات دیگر را نیز در این خصوص اعمال کرد. 

به عنوان مثال، ابتدا میزان افزایش حقوق سال 99 حدود 21 درصد تعیین شده بود که با تصمیم مذکور این میزان به 26 درصد رسید. 

در ادامه جدول حقوق و دستمزد سال 99 را مشاهده می‌کنید که اطلاعات مختلف مربوط به آن آمده است. 

 با توجه به ارقام و اعداد جدول حداقل حقوق سال 99، در نهایت می‌توان گفت که میزان کمترین حقوقی که یک کارگر بدون سابقه کار دریافت می‌کند، به میزان 2 میلیون و 610 هزار تومان خواهد بود.  

پرسش و پاسخ