معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان چگونه است؟

حمایت‌های دانش‌بنیان شامل چه مواردی می‌شود؟

در چند سال اخیر موضوع اقتصاد دانش‌بنیان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. متناسب با این رویکرد، در ایران نیز تلاش شده تا با وضع قوانین و سیاست‌گذاری جدید از فعالیت‌های دانش‌بنیان حمایت‌های ویژه صورت بگیرد. از آنجا که شرکت‌های دانش‌بنیان مهم‌ترین بازیگر این حوزه به شمار می‌روند، به همین دلیل بیشتر حمایت‌ها از این شرکت‌ها صورت گرفته است. طی چند سال گذشته قوانین متعددی در این راستا تصویب شده که حمایت‌های مختلفی را برای فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته است. از جمله حمایت‌های در نظر گرفته شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

قوانین حمایتی شرکت‌های دانش‌بنیان

یکی از اولین قوانین حمایتی در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان در سال 1389 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و متناسب با آن آیین‌نامه و دستور‌العمل‌های اجرایی نیز تدوین و ابلاغ شدند. در این اسناد قانونی معمولا در خصوص انواع معافیت‌های اعطایی، شرایط بهره‌مندی از آنها و چگونگی سلب این معافیت‌ها توضیح داده شده است. مراجعه به این قوانین و آیین‌نامه‌ها می‌تواند پاسخ بسیاری از سوالات و ابهامات افراد فعال در این حوزه را بدهد. از جمله این قوانین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات

این قانون اصلی‌ترین و شاید تنهاترین قانون مرتبط با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان باشد. در بخشی از قانون فوق انواع و اقسام حمایت‌های در نظر گرفته شده برای این شرکت‌ها توضیح داده شده که در قبلا به طور کامل به آنها اشاره شد. اما در بخش‌های دیگر این قانون به برخی نکات اشاره شده که دانستن آنها برای برخورداری از این حمایت‌ها کاملا لازم است. از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• در تبصره ماده 1 این قانون آمده است که «شرکت‌های دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و نیز شرکت‌ها و موسساتی که بیش از پنجاه درصد (51 درصد) از مالکیت آنها متعلق به شرکت‌های دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باشد، مشمول حمایت‌های این قانون نیستند.»
• در ماده 10 قانون مذکور آمده است که «هرگونه استفاده از مزایا، امتیازات و تسهیلات عنوان شده در این قانون برای شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان پس از انطباق با اهداف مندرج در این قانون توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جهت تصویب به شورایعالی علوم تحقیقات و فناوری ارائه می‌گردد.» 
• در ماده 11 نیز اشاره شده که چنانچه تسهیلات در نظر گرفته شده در این قانون توسط شرکت‌های دانش‌بنیان برای مقاصد دیگری مصرف شود، شامل جریمه‌ها و مجازات‌های در نظر گرفته شده خواهند شد. 

آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات

این آیین‌نامه چند سال بعد از تصویب قانون مربوطه تصویب شده و در آن به صورت مفصل در خصوص چگونگی اعطای تسهیلات در نظر گرفته شده برای شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داده شده است. از جمله نکات مهم آیین‌نامه مذکور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• این آیین‌نامه در 9 فصل ارائه شده که به ترتیب شامل تعاریف، اعطای کمک، تسهیلات، ضمانت‌نامه و بیمه، مشارکت، معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، اولویت‌‌دهی به موسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر حمایت‌ها، نظارت و گزارش‌دهی و رسیدگی به اعتراضات و مجازات‌های قانونی است. 
• در این آیین‌نامه علاوه بر معرفی مصادیق دانش‌بنیان بودن، به فعالیت‌‌هایی که خارج از حیطه دانش‌بنیانی هستند اشاره شده است. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به برگزاری همایش‌های علمی، خدمات کتابداری، آموزش و فعالیت‌های عادی و روزمره نرم‌افزاری اشاره کرد. همچنین نمایندگی شرکت‌های خارجی و شرکت‌های واردکننده کالاهای دانش‌بنیان خارج از این تعریف هستند. 

معافیت مالیاتی شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری 

 براساس آنچه در قانون آمده می‌توان در یک دیدگاه کلی وضعیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان را به دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد. دسته اول شرکت‌هایی هستند که خارج از مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری هستند. اما دسته دیگر شرکت‌هایی بوده که در اینگونه مراکز مشغول به فعالیت هستند. در قانون آمده که شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در این مراکز از امتیازات اعطا شده به مناطق آزاد برخوردار خواهند شد که یکی از این معافیت‌ها شامل معافیت مالیاتی است. 

در ماده 9 قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اینگونه آمده که «به منظور ایجاد و توسعه شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تقویت همکاری‌های بین‌المللی اجازه داده می‌شود واحدهای پژوهشی و فناوری و مهندسی مستقر در پارک‌های علم و فناوری در جهت انجام ماموریت‌های محوله از مزایای قانونی مناطق آزاد در خصوص روابط کار، معافیت‌های مالیاتی و عوارض سرمایه‌گذاری خارجی و مبادالت مالی بین‌المللی برخوردار گردند.» مزیتی که اینگونه شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های غیرمستقر در مراکز رشد دارند این است که نیاز به تایید کارگروه ارزیابی مالیاتی ندارند. البته کلیه درآمدهای مشمول معافیت مالیاتی باید در همان مراکز رشد یا پارک‌های علم و فناوری باشد و در غیر اینصورت مشمول معافیت نخواهد شد. 

معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان غیرمستقر در پارک‌های علم و فناوری 

اما بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان در خارج از اینگونه مراکز تاسیس و به فعالیت مشغول هستند. اینگونه شرکت‌ها نیز اگرچه معاف از مالیات هستند، اما فرایند اجرای معافیت مالیاتی آنها متفاوت از شرکت‌های نوع اول است. در ماده 22 فصل ششم آیین‌نامه قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان آمده که «درآمدهای مشمول مالیات شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان ناشی از قراردادها و فعالیت‌های تحقیق و توسعه، تجاری‌سازی و تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان به مدت پانزده سال از مالیات موضوع ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم معاف هستند.» لازم به ذکر است که ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به پرداخت 25 درصد از سود شرکت‌ها به عنوان مالیات بوده که شرکت‌های دانش‌بنیان از آن معاف هستند. 

در خصوص اینگونه شرکت‌ها باید گفت که درآمدهایی شامل معافیت مالیاتی خواهد شد که جزء مصادیق فعالیت‌های دانش‌بنیان شناخته شده باشد. کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان هر ساله مسئول تعیین این مصادیق و همچنین تعیین شرکت‌های مشمول این معافیت بوده که در نهایت آن را برای سازمان امور مالیاتی ارسال خواهد کرد. بنابراین امکان دارد که لیست شرکت‌های دانش‌بنیان معاف از مالیات یا مصادیق دانش‌بنیان تغییر کند. اما معمولا اینگونه معافیت مالیاتی 15 ساله خواهد بود. 

 مشاوره شرکت‌های دانش‌بنیان 

در قسمت‌های فوق به صورت کلی به بحث معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره شد. اما از آنجا که ادبیات و قوانین مربوط به این شرکت‌ها به تازگی در حال شکل گرفتن بوده، بنابراین بسیاری از نمونه‌ها و کیس‌ها وجود دارند که باید به صورت تخصصی بررسی شوند. پیچیدگی قوانین و مقررات این حوزه در کنار خلاء قانونی در برخی موارد باعث شده تا بسیاری از اینگونه شرکت‌ها دچار دعاوی حقوقی و مشکلات متعدد شوند. به همین دلیل معمولا استفاده از خدمات مشاوره کسب‌وکار حضوری و تلفنی می‌تواند از بسیاری مشکلات آنها جلوگیری کند. 

در همین زمینه مجموعه الوبیزنس، اولین اپلیکیشن مشاوره کسب‌وکار به عنوان کارگزار صندوق نوآوری و شکوفایی در بحث مشاوره شرایطی را در خصوص مشاوره رایگان شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کرده است. بدین صورت که تمامی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند از این طریق به صورت‌ حضوری یا تلفنی در زمینه‌های مختلف کسب‌وکار از جمله مشاوره مالیاتی، با خبرگان هر حوزه مشورت بگیرند. در صورت وجود هر گونه ابهام یا سوال آن را با همکاران ما در میان بگذارید.