شاید برای شما نیز اتفاق افتاده باشد که بارها ایده‌ای را در زمینه‌های مختلف (از نوشتن یک کتاب گرفته تا ارایه طرح جدیدی در ساخت یک محصول) در ذهن خود داشته‌اید اما اطلاعی در مورد اینکه بتوانید آن را به نام خود ثبت کنید نداشته‌اید.

ما در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که چگونه می‌توان یک ایده را به ثبت رساند، چه مدارکی برای ثبت آن لازم است و چه مراحلی برای انجام آن باید طی شود. با ما همراه باشید.

در ابتدای این مطلب ببینیم ایده چیست و اساسا به چه چیزی ایده می‌گویند.

ایده چیست؟

به زبان ساده چیزی که از راه‌های دور از انتظار به وجود آید و بتوان آن را در زمینه‌ای استفاده کرد و همچنین قبلا در جایی ثبت نشده باشد را ایده می‌گویند.

بر اساس ماده 1 قانون ثبت اختراعات‌، طرح‌های صنعتی ‌و علایم تجاری « اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارایه می‌کند و مشکلی را دریک حرفه‌، فن‌، فناوری‌، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید».

ایده می‌تواند نوشتن یک کتاب، یک شعر یا ساخت یک ماشین جدید باشد.

در مورد ایده، مالکیت فکری یا معنوی مطرح می‌شود، به این صورت که از مالکیت فکری برای مالکیت دارایی‌هایی که نامشهود و ناشی از فعالیت‌های ذهنی بوده استفاده می‌شود.

افرادی که ایده‌ای را به وجود می‌آورند نسبت به آن حق مالکیت دارند و می‌توانند از این حق استفاده کنند و آن را به نام خود به ثبت برسانند.

در واقع حقوق مالکیت فکری از حق بهره‌برداری فرد از خلاقیت منحصر به فردش حمایت می‌کند.

مطالعه بیشتر: مراحل ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها چگونه است؟

چگونه ایده را ثبت کنیم؟

در بخش قبل توضیح دادیم که ایده چیست و اگر فردی ایده‌ای را در ذهن خود دارد می‌تواند مالکیت قانونی آن را نیز به دست آورد.

بر اساس ماده 2 قانون ثبت اختراعات‌، طرح‌های صنعتی ‌و علایم تجاری «اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی‌، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت‌، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی‌، کشاورزی‌، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود».

نکته قابل توجه در این ماده قانونی این است که زمانی می‌توان یک ایده را به ثبت رساند که بتوان آن را اجرایی کرد، آن زمان است که اداره مالکیت صنعتی برای آن اختراع حقوق انحصاری در نظر می‌گیرد.

در این صورت می‌توان آن ایده را به عنوان یک اختراع در سامانه ثبت اختراع یا سایت سازمان ثبت اسناد کشور و املاک ثبت کرد.

بر اساس ماده 26 قانون ثبت علایم تجاری و اختراعات «هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعبه مختلفه صنعتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می‌دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد. نوشته‌ای که در این مورد اداره ثبت اسناد تهران می‌دهد ورقه اختراع نامیده می‌شود».

قانون در صورتی از یک اختراع و ایده حمایت می‌کند که مطابق با مقررات و قوانین مربوطه به ثبت رسیده باشد.

بنابراین اولین اقدامی که برای محافظت از ایده و طرح خود باید انجام دهید ثبت آن است. اگر برای ثبت ایده خود تعلل کنید ممکن است این دارایی فکری را از دست دهید.

با ثبت ایده به نام شخص و محافظت از آن، حق انحصاری استفاده از آن ایده و طرح به شخص داده می‌شود.

از طرفی، قانون‌گذار نیز مقرراتی را در جهت محافظت از ایده و طرح شما تعریف کرده که با آگاهی از آنها می‌توانید به راحتی ایده خود را به ثبت برسانید.

مطالعه بیشتر: صفر تا صد ثبت طرح صنعتی؛ مراحل، مزایا، زمان و هزینه‌ها

فروش ایده!

دیدیم که اگر کسی ایده‌ای در ذهن دارد که قابلیت اجرایی شدن را دارد می‌تواند از آن ایده بهره‌برداری تجاری کند؛ نکته قابل توجه این است که قانون این حق را به ایده‌پرداز نیز داده که در صورت تمایل اقدام به فروش ایده خود کند.

بر اساس قوانین حقوق مالکیت فکری یک ایده و اختراع می‌تواند به دیگری فروخته و یا حتی بخشیده شود.

همچنین ایده یا طرح ثبت شده می‌تواند لیسانسه شود، یعنی امتیاز آن را برای مدت زمان معینی (هر چند سال) به فرد دیگری واگذار شود.

شرایط ثبت ایده چیست؟

ایده و طرح زمانی می‌تواند به ثبت برسد که شرایط مورد نیاز را دارا باشد که به شرح زیر است:

جدید بودن: نباید این ایده توسط شخص دیگری به ثبت رسیده باشد و این نکته را نه تنها در کشور بلکه در کل دنیا باید مد نظر قرار داد. ایده باید جدید باشد و در هیچ کجای دنیا کسی آن را پیش‌بینی نکرده باشد.

قابلیت اجرایی داشته باشد: همانطور که گفتیم ایده‌ای قابلیت ثبت شدن را دارد که تجلی پیدا کرده باشد و بتوان آن را اجرایی کرد. اگر شاعری شعری به ذهنش برسد تا زمانی که در ذهن اوست از حمایت قانونی برخوردار نخواهد بود اما وقتی آن شعر بر روی کاغذ بیاید و بیان و چاپ شود حق و مالکیت فکری آن به نام شاعرش ثبت می‌شود.

دانش نوآوری: اینکه یک ایده جدید باشد به تنهایی کفایت نمی‌کند و این ایده باید بتواند در یک حوزه و حرفه‌ای مشکلی را برطرف کند یا راهکار بهتری را پیشنهاد دهد که مورد استفاده قرار بگیرد.

مطالعه بیشتر: ثبت اختراع داخلی و بین‌المللی؛ چگونه اختراعم را ثبت کنم؟ 

مدارک لازم برای ثبت ایده و مالکیت فکری

اگر اشخاص را به دو دسته حقیقی و حقوقی تقسیم کنیم مدارک لازم برای ثبت ایده در این دو گروه به شرح زیر است:

برای اشخاص حقوقی

• تهیه روزنامه تاسیس و آخرین تغییرات شرکت
• ارایه کپی مدارک شناسایی مدیر عامل شرکت
• فرم درخواست ثبت ایده و تکمیل کردن ان
• نمونه ایده فکری و توضیحات کامل در این خصوص
• آدرس دقیق محل فعالیت شرکت

برای اشخاص حقیقی

• کپی مدارک شناسایی متقاضی (شناسنامه و کارت ملی)
• نمونه ایده فکری و یا توضیحات کامل در این خصوص
• فرم درخواست ثبت ایده و تکمیل آن

مطالعه بیشتر: حق و حقوق و مزایای دارنده ثبت اختراع چیست؟ 

مراحل ثبت ایده

1- ثبت نام و ورود به سامانه

ثبت ایده و اختراع به صورت غیرحضوری و الکترونیکی انجام می‌شود.  برای این کار باید به آدرس سامانه اختراع https://iripo.ssaa.ir مراجعه کرده و با ثبت نام و ثبت اطلاعات مورد نیاز یک کاربری ایجاد کنید.

 

2- ثبت اظهارنامه به صورت الکترونیکی

پس از ثبت اطلاعات و ورود به سامانه در اواین گام اظهارنامه خود را در تسلیم می‌کنید.

اظهارنامه گزارشی است شامل توصیفی از ایده به صورت خلاصه، ادعانامه و در صورت نیاز طرح فنی ایده است.

پس از آنکه اظهارنامه در این سامانه به ثبت رسید محتوای آن و تمامی ضمایم مربوط به آن از نظر ماهوی و شکلی توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

3- مهلت 30 روزه برای رفع نواقص اظهارنامه

اگه اظهارنامه دارای نقص باشد توسط کارشناسان در جهت رفع آن به فرد مورد نظر اطلاع داده می‌شود.

در این صورت فرد می‌تواند ظرف مدت 30 روز به قسمت ثبت انواع درخواست و رفع نقص این سامانه مراجعه کند و موارد خواسته شده توسط کارشناس را تکمیل کند در غیر این صورت پس از مهلت مذکور اظهارنامه باطل می‌شود.

البته فرد می‌تواند با ذکر دلایل موجه یکبار دیگر مهلت 30 روزه برای رفع نقص اظهارنامه را تمدید کند و از سوی دیگر مرجع ثبت نیز تنها یکبار می‌تواند با این درخواست موافقت کند.

4- جستجو برای وجود ایده مشابه

پس از رفع کاستی‌های اظهارنامه، کارشناسان مرجع ثبت بررسی‌های لازم را انجام داده و پیگیری می‌کنند که مورد مشابه طرح و ایده موردنظر قبلا به ثبت نرسیده باشد.

اگر مورد مشابه طرح و ایده قبلا در سامانه به ثبت رسیده باشد از فرد مورد نظر درخواست می‌شود تا به اداره مراجعه کند و طرح خود را با طرح ثبت شده مقایسه کند و توضیحات لازم را ارایه کند.

اگر طرح فرد با طرح ثبت شده مشابهت داشته باشد، درخواست او رد می‌شود و چنانچه با دلایل موجه و مستدل بتواند کارشناسان را متقاعد کند که طرح او جدید بوده و از نوآوری برخوردار است، طرح بار دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت و نتیجه را از طریق سامانه به متقاضی اعلام خواهند کرد.

5- صدور ابلاغیه پذیرش

در صورت عدم وجود ایده مشابه و تایید طرح متقاضی، پاسخ استعلام مبنی بر تایید ادعاهای اختراع به متقاضی داده می‌شود و ابلاغیه پذیرش صادر می‌شود.

6- پرداخت هزینه ثبت اختراع

پس از آنکه ابلاغیه ثبت ایده برای فرد صادر شد، او 30 روز فرصت دارد که هزینه مربوط به آن که در واقع همان حق‌الثبت است را پرداخت کند.

 

 7- انتشار در روزنامه رسمی

با پرداخت هزینه ثبت ایده، پیشنویس آگهی صادر می‌شود و متقاضی باید از طریق روزنامه رسمی اقدام به انتشار آگهی مربوط به ثبت ایده و اختراع خود کند و پس از آن نیز گواهینامه اختراع برای وی صادر می‌شود.

مطالعه بیشتر: آموزش گام به گام ثبت برند را اینجا بخوانید

سخن پایانی

برای ثبت یک ایده تازه و طرحی نو نیاز به انجام برخی اقدامات و طی کردن فرایندهای مختلفی است که ما سعی کردیم در این مقاله به آنها بپردازیم.

در ابتدای این مقاله به این موضوع پرداختیم که اساسا به چه چیزی ایده گفته می‌شود و ایده باید دارای چه شرایطی باشد که بتوان آن را به ثبت رساند تا فرد ایده پرداز از حقوق و مالکیت معنوی برخوردار شود.

در ادامه نیز به مراحل مختلفی که یک متقاضی باید برای ثبت ایده خود طی کند پرداختیم که عمده مراحل آن به صورت غیرحضوری و الکترونیکی قابل انجام است.

اگر در مورد ایده خود و ثبت آن به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، از مشورت با کارشناسان الوبیزنس می‌توانید بهره‌مند شوید.

پرسش و پاسخ

مطالب مرتبط