شرکت‌ها در ابتدا با یک سرمایه اولیه شروع به فعالیت می‌کنند و به مرور زمان در جهت تامین منایع مالی مورد نیاز خود این سرمایه را افزایش می‌دهند.

افزایش سرمایه شرکت‌ها به هر روشی که صورت بگیرد مشمول قوانین و مقررات مالیاتی می‌شود که موضوع مورد بحث ما در این مقاله است.

با مراجعه به دیگر مقالات بلاگ می‌توانید بحث مالیات را در حوزه‌های مختلف مشاهده کنید و در صورت نیاز آنها را مطالعه کنید.

حتما بخوانید: حق بیمه قرارداد مشاوره به چه صورت است؟ 

افزایش سرمایه شرکت‌ها

همانطور که گفتیم شرکت‌ها در جهت تامین منابع مالی مورد نیاز یا اصلاح ساختار مالی و همچنین گسترش فعالیت خود اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند.

برای افزایش سرمایه، شرکت اقدام به تشکیل مجمع عمومی فوق‌العاده می‌کند.

افزایش سرمایه به چند روش انجام می‌شود که به شرح زیر است:

• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
• افزایش سرمایه از محل سود انباشته
• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• افزایش سرمایه از محل صرف سهام

سازمان امور مالیاتی برای افزایش سرمایه شرکت‌ها نیز ماده قانونی تعریف کرده که ضروری است شرکت‌ها از آنها مطلع بوده و در موعد مقرر اقدام به اجرای تکالیف مالیاتی کنند تا مشمول جریمه این سازمان نشوند.

مالیات مربوط به هر کدام از این روش‌ها متفاوت بوده که در ادامه به تفکیک آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

معافیت‌های مالیاتی برای افزایش سرمایه نیز در نظر گرفته شده است که به آن نیز می‌پردازیم.

بر اساس ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم «سهام و سهم الشرکه کلیه شرکت‌های ایرانی موضوع قانون تجارت به استثنای شرکت‌های تعاونی براساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به ‌قرار نیم در هزار مشمول حق تمبر خواهد بود. کسور صد (۱۰۰) ریال هم صد (۱۰۰) ریال محسوب می‌شود.

طبق تبصره آن «حق تمبر سهام و سهم‌الشرکه شرکت‌ها باید ظرف دو ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت و در مورد افزایش سرمایه و سهام اضافی از تاریخ ثبت ‌افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت‌ها از طریق ابطال تمبر پرداخت شود. افزایش سرمایه در مورد شرکت‌هایی که قبلا سرمایه خود را کاهش داده‌اند تا‌ میزانی که حق تمبر آن پرداخت شده است، مشمول حق تمبر مجدد نخواهد بود».

بنابراین همانطور که از این ماده قانونی برمی‌آید، شرکت‌ها زمانی سرمایه خود را افزایش می‌دهند باید مالیاتی به عنوان حق تمبر پرداخت کنند.

مالیات افزایش سرمایه در واقع همان حق تمبر است.

مطالعه بیشتر: نحوه مالیات شرکت با مسئولیت محدود چگونه است؟

 نرخ مالیات افزایش سرمایه

مالیات افزایش سرمایه شرکت‌ها بر اساس یک نرخ محاسبه می‌شود که به آن نرخ مالیات حق تمبر می‌گویند.

نرخ مالیات افزایش سرمایه یا نرخ مالیات حق تمبر معادل نیم در هزار است. اما این به چه معنا است؟

برای محاسبه باید نیم (0.5) را تقسیم بر هزار (1000) کرد تا نرخ به دست آید که در مورد نیم در هزار نرخ معادل 0.0005 می‌شود.

این عدد به دست آمده را در میزان افزایش سرمایه ضرب می‌کنیم تا بر اساس آن میزان حق تمبر به دست آید.

فرض کنید که یک شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها با سرمایه اولیه 500 میلیون ریال به ثبت رسیده است.

این شرکت قصد دارد میزان سرمایه را 800 میلیون ریال افزایش دهد.

بنابراین میزان افزایش سرمایه شرکت معادل 300 میلیون ریال است که باید به میزان نیم در هزار بابت آن حق تمبر پرداخت کند.

نیم در هزار (0.0005) را در 300 میلیون ریال ضرب می‌کنیم که حاصل آن 150 هزار ریال می‌شود.

بنابراین این شرکت باید بابت افزایش سرمایه 300 میلیون ریالی خود حق تمبری (مالیات) معادل 150 هزار ریال پرداخت کند.

حتما بخوانید: آیا به قرارداد مشاوره مالیات تعلق می‌گیرد؟ 

مالیات افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

فرایند افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها به این صورت است که شرکت ارزش دارایی‌های خود را به قیمت روز محاسبه می‌کند و این افزایش ارزش به حقوق صاحبان سهام افزوده می‌شود که شرکت می‌تواند از این محل اقدام به افزایش سرمایه کند.

تا پیش از سال 1395، بر اساس ماده 149 قانون مالیات‌های مستقیم، افزایش قیمت دارایی‌ها که ناشی از تجدید ارزیابی آنها بوده مشمول پرداخت مالیات نبوده است.

طبق تبصره ۱ ماده 149 قانون مالیات‌های مستقیم «افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های اشخاص حقوقی، با رعایت استانداردهای حسابداری مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نیست و هزینه استهلاک ناشی از افزایش تجدید ارزیابی نیز به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی‌شود».

اما این معافیت از سال 1395 به بعد لغو شد و بر اساس ماده 10 آیین نامه اجرایی تبصره 1 ماده 149 اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم «افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی، پوشش زیان از محل مازاد مذکور، انتقال این مازاد به حساب سود و زیان یا اندوخته یا توزیع آن به هر شکل بين صاحبان سرمایه به منزله عدم رعایت استانداردهای حسابداری و همچنين تحقق درآمد در آن سال بوده و مشمول ماليات بردرآمد خواهد بود».

حتما بخوانید: هر آنچه پزشکان از مالیات باید بدانند

مالیات افزایش سرمایه از محل سود انباشته

فرایند افزایش سرمایه از طریق سود انباشته نیز به این صورت بوده که بر اساس قانون تجارت، شرکت‌ها از محل سودی که طی سالیان بر روی هم انباشته شده و به سود انباشته شناخته می‌شود می‌توانند سرمایه خود را افزایش دهند.

در صورتی که شرکت از محل سود انباشته اقدام به افزایش سرمایه کند مشمول ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم می‌شود.

به همان ترتیبی که در قسمت‌های قبلی نیز عنوان شد بر اساس ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم «سهام و سهم الشرکه کلیه شرکت‌های ایرانی موضوع قانون تجارت به استثنای شرکت‌های تعاونی براساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به ‌قرار نیم در هزار مشمول حق تمبر خواهد بود».

حتما بخوانید: تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی 

مالیات افزایش سرمایه از محل مطالبات

افزایش سرمایه از محل مطالبات با آورده نقدی و دریافت مطالبات سهامداران صورت می‌گیرد.

وضعیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی همانند افزایش سرمایه از محل سود انباشته بوده و مشمول ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم است.

به این صورت که میزان افزایش سرمایه از این محل مشمول حق تمبر نیم در هزار خواهد شد.

بیشتر بدانید: مراحل پیگیری اعتراض مالیاتی به چه صورت است؟ 

مهلت پرداخت مالیات افزایش سرمایه

شرکت‌هایی که اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند، طبق قانون سازمان مالیاتی دو ماه مهلت دارند که حق تمبر (مالیات) را پرداخت کنند.

بر اساس مقررات، شرکت‌ها تا شصت روز پس از تاریخ ثبت قانونی افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت‌ها مهلت دارند که مالیات افزایش سرمایه را از طریق ابطال تمبر پرداخت کنند.

این موضوع در تبصره ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم نیز عنوان شده است.

همچنین بر اساس ماده 51 قانون مالیات‌های مستقیم « در صورتی‌که مالیات حق تمبر در موعد مقرر پرداخت نگردد. این عدم پرداخت، علاوه بر پرداخت اصل مالیات، مشمول جریمه‌ای معادل دو برابر آن هم خواهد بود».

حتما بخوانید: مالیات بر ارث چیست و به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد؟ 

شرایط معافیت مالیاتی افزایش سرمایه

1- در خصوص مالیات بر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است.

به این صورت که بر اساس یکی از تبصره‌های اصلاح آیین‌نامه اجرایی تبصره 1 ماده قانون مالیات‌های مستقیم که در بهمن ماه سال 1398 به تصویب رسید «در صورتی كه اشخاص حقوقی موضوع تبصره (1) ماده (149) اصلاحی قانون ماليات‌های مستقيم ظرف يک سال پس از تجديد ارزيابی (شناسايی و ثبت تجديد ارزيابی در دفاتر قانونی شركت)، تشريفات قانونی جهت انتقال مازاد تجديد ارزيابی دارایی‌ها به حساب سرمايه و نيز ثبت افزايش سرمايه نزد مرجع ثبت شركت‌ها را انجام دهند، مازاد تجديد ارزيابی كه به حساب سرمايه منتقل می‌شود، با رعايت ساير مقررات مشمول ماليات بر درآمد نخواهد بود.

2- شرکت‌های تعاونی مشمول پرداخت حق تمبر (مالیات) نمی‌باشند.

3- بر اساس ماده ۲۷ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر «شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار یا بازار خارج از بورس موضوع قانون بازار اوراق بهادار که از محل آورده نقدی یا مطالبات حال شده سهامداران افزایش سرمایه می‌دهند، از پرداخت حق تمبر ماده ۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره آن معاف می‌باشند».

4- ثبت شرکت ‌در مناطق آزاد مشمول پرداخت حق تمبر نمی‌شود.

5- شرکت‌های دانش‌بنیان نیز مشمول حق تمبر مالیاتی نیستند. هم سرمایه اولیه و هم افزایش سرمایه واحدهای پژوهشی و فناوری و مهندسی مستقر در پارک‌های علم و فناوری مشمول حق تمبر نمی‌شود.

6- در خصوص افزایش سرمایه از محل مطالبات و آوردی نقدی نیز یک معافیت حق تمبر تعریف شده است.

به این صورت که بر اساس ماده 27 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، اگر شرکت‌های بورسی و فرابورسی از محل مطالبات حال شده و آورده نقدی اقدام به افزایش سرمایه کنند مشمول حق تمبر نخواهند شد.

حتما بخوانید: معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان چگونه است؟ 

سخن پایانی

 در این مقاله به بررسی وضعیت مالیاتی شرکت‌هایی پرداختیم که اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند.

در ابتدا به نحوه افزایش سرمایه شرکت‌ها پرداختیم و اشاره کردیم که چه مواد قانونی برای آن از سوی سازمان امور مالیاتی تعریف شده است.

در ادامه به نرخ مالیاتی و تعریف حق تمبر پرداخیتم و نحوه محاسبه آن را توضیح دادیم.

در بخش دیگری نیز به وضعیت پرداخت مالیات به تفکیک انواع روش‌های افرایش سرمایه پرداخیتم و در ادامه نیز معافیت‌های مالیاتی که برای افزایش سرمایه در نظر گرفته شده است را بررسی کردیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید از مشاوران الو بیزینس مشاوره بگیرید.

پرسش و پاسخ