آنچه از وضعیت عمومی ترکیه باید بدانیم

ترکیه کشوری که سال‌هاست در میانه اروپایی یا آسیایی بودن قرار دارد. شکی نیست که این کشور توانسته یکی از کشورهای موفق در منطقه خاورمیانه به لحاظ اقتصادی باشد.

ترکیه بدون اتکا به درآمد نفتی توانسته به یکی از تاثیرگذارترین قدرت‌های اقتصادی منطقه تبدیل شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران، تجار و بازرگانان مطرح دنیا با این کشور دادوستد داشته و به آنجا سفر می‌کنند.

برای ایرانیان نیز ترکیه از دیرباز تاکنون یک مقصد مهم گردشگری، مسافرت و دادوستد بوده است. خصوصا در سالیان اخیر که بسیاری از ایرانی‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری در ترکیه از جمله سرمایه‌گذاری در بازار مسکن و مستغلات آن کرده‌اند.

این موارد تماما نشان می‌دهد که ترکیه می‌تواند یک مقصد مهم تجاری برای کالاهای ایرانی محسوب شود. کیلومترها مرز زمینی مشترک بین دو کشور نیز شرایط لازم را برای این کار فراهم آورده است.

در این مقاله ضمن اشاره مختصر به وضعیت عمومی این کشور، صادرات به ترکیه از ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد. 

 مردم ترکیه و ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی آنها 

مردم ایران اغلب به علت سفرهای متعدد به ترکیه با فرهنگ و ویژگی‌های اجتماعی مردم این کشور به خوبی آشنا هستند. ایران و ترکیه دارای اشتراکات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی بسیار قابل توجهی هستند که این اشتراکات می‌تواند تسهیل‌گر روند تجارت بین دو کشور باشد.

علی‌رغم اکثریت این کشور ترک‌تبار هستند، اما اقلیت‌های قومی و مذهبی از علویان و کردها نیز در آنجا ساکن هستند که اشتراکات بیشتری با ایرانیان دارند. همسایه غربی ایران بیش از 83 میلیون نفر جمعیت داشته و از این حیث بازار مصرفی بزرگی برای کالاهای صادراتی ایران محسوب می‌شود.

جدول زیر نشان‌دهنده وضعیت جمعیت‌شناختی و فرهنگی ترکیه در سال 2018 است. 

 جغرافیا، سیاست و تاریخ ترکیه 

 به لحاظ جغرافیایی، ترکیه یکی از بهترین‌ موقعیت‌ها را دارا بوده و همین مساله بر روی شکوفایی اقتصادی و تجاری آن تاثیرگذار بوده است. این کشور از معدود کشورهایی بوده که بخشی از آن در قاره اروپا و بخش دیگری در قاره آسیا واقع شده است.

ترکیه سال‌هاست که تلاش می‌کند به عضویت اتحادیه اروپا درآید. اگرچه بخش کوچکی از ترکیه اروپایی است، اما این مساله تاثیر خوبی بر اقتصاد و روابط تجاری آن گذاشته است. از شهرهای اروپایی ترکیه می‌توان به استانبول، چورلو، تکیرداغ و ادیرنه اشاره کرد.

ترکیه با کشورهای ایران، گرجستان، ایالت خودمختار نخجوان، ارمنستان، بلغارستان، یونان، سوریه و اقلیم کردستان عراق همسایه است. همسایه غربی ایران با چندین دریای مهم و استراتژیک ارتباط دارد که شامل دریای سیاه، مرره، اژه و مدیترانه است. آب‌وهوای معتدل و پرباران باعث سرسبزی و رونق کشاورزی و گردشگری در ترکیه شده است. 

به لحاظ سیاسی نیز نوع حکومت در این کشور به صورت ریاستی بوده و دارای یک پارلمان اثرگذار است. احزاب مختلفی در ترکیه فعال هستند که برخی از آنها اسلام‌گرا، ناسیونالیست، ملی‌گرا و سکولار هستند.

ترکیه نسبت به بسیاری از کشورهای منطقه و آسیایی ساختار حکومتی دموکراتیک‌تری دارد. اقتصاد برای این کشور اهمیت بسیار زیادی داشته و بسیاری از روابط سیاست خارجی خود را بر پایه مباحث اقتصادی شکل داده است.

مطالعه بیشتر: ترخیص کالا و رویه‌های گمرکی در تجارت و صادرات چگونه است؟ 

روابط سیاسی ترکیه با ایران علی‌رغم فراز و نشیب‌های تاریخی، اما وضعیت باثبات و پایداری دارد. این کشور با بسیاری از همسایگان خود از جمله عراق، سوریه، یونان و ارمنستان مشکلاتی در خصوص خطوط مرزی و سیاسی دارد.

علی‌رغم آنکه برای سالیان متمادی احزاب سکولار و لائیک قدرت را در دست داشتند، اما در سالیان اخیر قدرت در دست احزاب اسلام‌گرا بوده که به ارتباط سیاسی و تجاری بیشتر با ایران منجر شده است. 

 ترکیه کنونی محل تشکیل بسیاری از امپراطوری‌های بزرگ بوده است. بخش شرقی امپراطوری روم یا همان امپراطوری بیزانس در ترکیه کنونی مستقر بود. بعد از آنها به مرور قبایل ترک از آسیای مرکزی به این منطقه کوچ کرده و قدرت را به مرور زمان در دست گرفتند.

آنها توانستند امپراطوری عثمانی را تشکیل دهند که برای مدت بسیار طولانی بر بخش‌های مختلفی از خاورمیانه و آسیا حکمرانی می‌کرد. این امپراطوری با حمله بریتانیا در جنگ جهانی اول از هم پاشید و فردی به نام آتاتورک توانست پایه‌های حکومت کنونی ترکیه را بنیان نهاد. از آن زمان روند صنعتی شدن و پیشرفت اقتصادی ترکیه به سرعت پیش رفت. 

 وضعیت اقتصاد ترکیه 

 همسایه غربی ایران علی‌رغم نداشتن منابع نفتی و گازی اما توانسته اقتصاد خود را بسیار شکوفاتر از سایر کشورهای منطقه نگه دارد. اکثر شاخص‌های اقتصادی در ترکیه نشان‌دهنده وضعیت مناسب این کشور دارد.

اقتصاد این کشور مبتنی بر گردشگری و تولیدات صنعتی از جمله پوشاک است. این کشور همچنین به میزان قابل توجهی محصولات و تولیدات معدنی دارد.

ترکیه در حال حاضر به یکی از مراکز مهم تجاری و اقتصادی منطقه تبدیل شده و بسیاری از فعالان اقتصادی و تجاری از سراسر جهان از جمله ایران در آنجا حضور دارند. البته نباید نادیده گرفت که تنش‌های سیاسی چند سال اخیر در این کشور باعث افت شاخص‌های اقتصادی آن شده است.

جدول زیر وضعیت کلی اقتصاد ترکیه را در سال‌های 2018 و 2019 نشان می‌دهد. 

 تجارت ترکیه با جهان و ایران چگونه است؟ 

 از آنجا که این کشور در حد فاصل قاره اروپا و آسیا قرار گرفته، بنابراین مسیر ارتباطی و ترانزیتی بسیاری از کشورهای دیگر و تجار آنها است. اهمیت این موضوع خصوصا برای ایران بسیار زیاد است.

ترکیه در واقع برای ایران حکم یک پل اتصال به اتحادیه اروپا و تجارت با کشورهای اروپایی را دارد. اتصال به آب‌های آزاد از چند نقطه به همراه مرزهای طولانی و گسترده، زمینه‌های تجارت آسان با ترکیه را فراهم کرده است.

ترکیه با بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی روابط تجاری گسترده داشته که گردشگری پررونق این کشور نیز به آن کمک کرده است. در بخش صادرات، این کشور توانسته بسیاری از کالاهای خود را به کشورهای اروپایی صادر کند.

این در حالی است که نیازهای وارداتی خود را بیشتر از کشورهای آسیایی وارد می‌کند. ایران نیز تجارت به نسبت خوبی را با همسایه غربی خود داشته و چیزی در حدود 3 درصد از نیازهای وارداتی آن را تامین می‌کند که این میزان می‌تواند بسیار افزایش پیدا کند.

مطالعه بیشتر: برای صادرات به عراق چه باید کرد؟ 

 ترکیه به کدام کشورها بیشتر صادرات می‌کند؟ 

 کشور ترکیه در سال 2018 حدود 168 میلیارد دلار کالا به کشورهای مختلف جهان صادر کرده که نسبت به سال قبل از آن حدود 7 درصد افزایش داشته است.

ترکیه حدود 57 درصد از کالاهای صادراتی خود را به کشورهای اروپایی و مابقی آن را بیشتر به کشورهای آسیایی صادر کرده است. این کشور یکی از مهم‌ترین کشورهای صادرکننده پوشاک و محصولات صنعتی در خاورمیانه و منطقه به شمار می‌رود. 

براساس آخرین آمارها ترکیه در سال 2018 حدود 168 میلیارد دلار کالا به کشورهای مختلف جهان صادر کرده است. 

 براساس آمارهای سازمان تجارت جهانی (WTO)، بیشترین حجم صادرات کشور ترکیه در سال 2018 به ترتیب به کشورهای آلمان (9.61 درصد)، انگلیس (6.61 درصد)، ایتالیا (5.69 درصد)، عراق (4.97 درصد)، آمریکا (4.95 درصد)، اسپانیا (4.59 درصد) و فرانسه (4.34 درصد) و برخی کشورهای دیگر صورت گرفته است.  

بیشترین واردات ترکیه از کدام کشورها صورت می‌گیرد؟ 

 اشاره شد که در بحث واردات کشورهای آسیایی سهم قابل توجهی از کالاهای وارداتی ترکیه دارند. البته باز هم برخی کشورهای اروپایی نظیر آلمان میزان قابل توجهی به ترکیه کالا صادر می‌کنند.

ایران نیز سهمی بیش از 3 درصد از تامین نیازهای وارداتی ترکیه دارد. نقشه زیر مهم‌ترین شرکاء وارداتی ترکیه در سال 2018 را براساس داده‌های سازمان تجارت جهانی (WTO) نشان می‌دهد. 

ایران در سال 2018 بیش از 3 درصد از نیازهای وارداتی ترکیه را تامین کرده است. 

 براساس آمارهای WTO، در سال 2018 ترکیه بیشترین میزان نیازهای وارداتی خود را به ترتیب از کشورهای روسیه (9.86 درصد)، چین (9.29 درصد)، آلمان (9.15 درصد)، آمریکا (5.55 درصد)، ایتالیا (4.55 درصد)، هندوستان (3.38 درصد)، فرانسه (3.32 درصد)  و ایران (3.11 درصد) و سایر کشورهای دیگر تامین کرده است.

مهم‌ترین کالاهای وارداتی توسط ترکیه 

در سال 2018 کشور ترکیه بالغ بر 223 میلیارد دلار کالا از سراسر جهان وارد کرده که بخشی از آن از کشورهای اروپایی و بخشی دیگر از کشورهای آسیایی و آمریکای شمالی بوده است.

بررسی آمارها نشان می‌دهد که برخی از کالاها به صورت نسبی همواره جزء نیازهای وارداتی ترکیه به شمار رفته‌اند. طبیعی است که کشوری همانند ترکیه که از نبود منابع نفتی رنج می‌برد، بخش عمده‌ای از واردات خود را به آن اختصاص می‌دهد.

نمودار زیر مهم‌ترین کالاهای وارداتی ترکیه در سال 2018 را نشان می‌دهد.

نفت و سوخت‌های فسیلی یکی از نیازهای وارداتی مهم ترکیه به شمار می‌رود. 

 وضعیت واردات ترکیه از ایران به چه صورت است؟ 

 ترکیه با ایران دارای روابط تجاری مناسبی بوده و حتی بسیاری از شهروندان ایران تعطیلات آخر سال خود را در این کشور می‌گذرانند. در سالیان اخیر در کنار رشد مسافرت ایرانیان به ترکیه، سرمایه‌گذاری آنها در بخش املاک و مستغلات ترکیه نیز افزایش پیدا کرده است.

اما ایران نیز درصد قابل توجهی به ترکیه کالا صادر می‌کند که قبلا به آن اشاره شد. نمودار زیر وضعیت صادرات ایران به ترکیه طی سالیان اخیر را نشان می‌دهد. 

ترکیه در سال 2018 حدود 6.93 میلیارد دلار کالا از ایران وارد کرده است. 

 نمودار فوق نشان می‌دهد که در سال‌های 2011 و 2012 بیشترین میزان کالا از ایران به ترکیه صادر شده است. با این حال، این میزان در سال 2015 به شدت کاهش داشته و در سال 2016 به کمترین میزان خود رسیده است. هر چند که در سالیان بعد دوباره صادرات به ترکیه جهش پیدا کرده است. 

لیست کالاهای صادراتی به ترکیه از ایران 

بررسی و مشاهده لیست کالاهای صادراتی ایران به ترکیه نشان می‌دهد که برخی از اقلام خاص به صورت میانگین و در اکثر سال‌ها در میان آن دیده می‌شود. مهم‌ترین این اقلام را می‌توان نفت و سوخت‌های فسیلی دانست.

با این حال، اقلام مهم دیگری نیز در میان آنها وجود دارد. لیست زیر برگرفته از داده‌های سازمان تجارت جهانی بوده که مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به ترکیه را به ترتیب و به ارزش دلاری نشان می‌دهد. 

آمارهای فوق بیشتر براساس داده‌های جهانی است. این در حالی است که بررسی آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز داده‌های جالبی از آمار صادرات ایران به ترکیه می‌دهد.

مطالعه بیشتر: آنچه از قوانین صادراتی باید بدانیم

ایران چهار گمرک مهم در مرز با ترکیه دارد که شامل گمرک بازرگان، گمرک خوی، گمرک سرو و گمرک رازی است. تجار و صادرکنندگان می‌توانند از طریق یکی از این گمرکات که همگی در استان آذربایجان غربی قرار دارند، با ترکیه داد و ستد داشته باشند.

اما آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که در سال‌های 97 و 98 مهم‌ترین اقلام صادراتی به ترکیه از ایران به قرار زیر بوده است: 

 علاوه بر محصولات فوق، کالاهای مختلف دیگری نیز از طرف تجار و بازرگانان کشورمان به ترکیه صادر می‌شود. بیشترین میزان کالاها در سال 98 به ترتیب از گمرکات تبریز، زنجان، منطقه ویژه پتروشیمی بندر امام خمینی، اراک، بندر امام خمینی، بازرگان و سایر گمرکات دیگر صورت گرفته است.

اطلاعات مفید در صادرات به ترکیه

صادرات به هر کشوری نیازمند کسب اطلاعات ارزشمند از آن کشور است. شناخت افراد، نهادها و سازمان‌های مهم در این کشور می‌تواند به شما کمک شایانی کند که در جدول زیر به آنها اشاره کرده‌ایم. 

 مشاوره صادرات به ترکیه 

ترکیه از جمله همسایگان ایران است که روابط تجاری خوبی با ما دارد. بسیاری از افراد و تجار تازه‌کار به دنبال صادرات به این کشور هستند، اما تجربه کافی در این زمینه ندارند. ما توصیه می‌کنیم که از مشاوران خبره در این خصوص مشورت بگیرید. 

پرسش و پاسخ

مطالب مرتبط