همه شرکت‌ها به نوعی موظف هستند که به دولت مالیات پرداخت کنند، اما برخی از آنها به واسطه نوع فعالیتی که دارند مشمول برخی معافیت یا تخفیفات مالیاتی می‌شوند.

احتمالا شما نیز این تصور را در مورد شرکت‌های تعاونی داشته‌اید یا جایی شنیده‌اید که از پرداخت مالیات معاف هستند.

در این مقاله می‌خواهیم به موضوع مالیات شرکت‌های تعاونی بپردازیم و ببینیم آیا این شرکت‎ها از پرداخت مالیات معاف هستند یا خیر؟ نحوه پرداخت مالیات در شرکت‌های تعاونی به چه صورت است؟

برای پاسخ به این سوالات، ابتدا تعریف ساده‌ای از شرکت‌های تعاونی ارایه می‌دهیم تا مشخص شود منظور از این نوع شرکت چیست.

حتما بخوانید: انواع مالیات شرکت‌ها و وظایف آنها در قبال آن چیست؟

شرکت‌های تعاونی

بر اساس ماده 2 قانون تجارت «شرکت‌های تعاونی شرکتی است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی‌های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است تشکیل می‌شود.»

بر اساس تبصره همین ماده قانونی، اعضای یک شرکت تعاونی نباید از 7 نفر کمتر باشد.

همچنین بر اساس ماده ۱۰ قانون تجارت «سرمایه شرکت‌های تعاونی  نامحدود و سهام آن با نام و مسئولیت هر عضو محدود به میزان سهمی است که از سرمایه شرکت خریداری یا تعهد نموده است.»

هدف از ایجاد شرکت‌های تعاونی طبق ماده 1 قانون تجارت، ایجاد و تامین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل، قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند، پیشگیری از تمرکز و تداول و ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی، جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت، قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منابع در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود، پیشگیری از انحصار و دیگر موارد مطرح شده است.

در قانون شرکت‌های تعاونی، انواع شرکت‌های تعاونی به 9 دسته به شرح زیر تقسیم‌بندی شده است:

• شرکت‌های تعاونی کشاورزی روستایی
• شرکت‌های تعاونی صیادان
• شرکت‌های تعاونی مصرف کنندگان
• شرکت‌های تعاونی مسکن
• شرکت‌های تعاونی اعتبار
• شرکت‌های تعاونی آموزشگاه‌ها
• شرکت‌ تعاونی کار
• شرکت‌های تعاونی صاحبان حرفه‌ها و صنایع دستی
• شرکت‌های تعاونی صنایع کوچک و تهیه و توزیع و صاحبان مشاغل آزاد

مهمترین ویژگی شرکت‌های تعاونی، بحث مالیاتی و معافیت‌های تعریف شده برای آنها است که در ادامه مقاله به آنها می‌پردازیم.

حتما بخوانید: آنچه باید از مالیات بر ارزش افزوده بدانیم

 مالیات شرکت‌های تعاونی

همانطور که قبلا نیز عنوان کردیم همه شرکت‌های تعریف شده در قانون تجارت ملزم به پرداخت مالیات هستند اما قانون برای برخی از آنها به جهت نوع فعالیتشان معافیت مالیاتی در نظر گرفته است که یکی از آن شرکت‌ها، شرکت‌ تعاونی است.

مالیات در شرکت‌های تعاونی به این صورت است که برخی از انواع آنها از معافیت برخوردارند نه همه آنها.

همانند دیگر اشخاص حقوقی، درآمد شرکت‌های تعاونی نیز مشول مالیات بوده اما در محاسبه مالیات مستقیم آنها باید معافیت‌ها و تخفیف‌هایی که برای آنها منظور شده است را نیز در نظر گرفت.

مهمترین قانونی که برای مالیات شرکت‌های تعاونی تعریف شده ماده 107 قانون شرکت‌های تعاونی است.

بر اساس ماده 107 قانون شرکت‌های تعاونی «درآمد مشمول مالیات اتحادیه‌ها و شرکت‌های تعاونی  با رعایت معافیت‌های مقرر در این قانون ۱۰% به نام مالیات شرکت وصول می‌شود ‌و نسبت به بقيه به ترتيب زير عمل خواهد شد:

1- نسبت به آن قسمت از درآمد كه طبق تصميم اركان صلاحيت‌دار شركت يا اتحاديه به عنوان سود سهام برای تقسيم بين اعضای شركت تخصيص ‌داده می‌شود پس از وضع مبلغی معادل شش درصد سرمايه منظور شده در آخرين ترازنامه شركت به نرخ پانزده درصد.

2- نسبت به آن قسمت از درآمد كه طبق تصميم اركان صلاحيت‌دار شركت يا اتحاديه به عنوان مازاد برگشتی برای تقسيم بين اعضا شركت ‌تخصيص داده می‌شود پس از وضع پنج هزار ريال در مورد هر عضو به نرخ پانزده درصد.

3- نسبت به بقيه درآمد مشمول ماليات به نرخ بيست و پنج درصد.»

برخی از شرکت‌های تعاونی از معافیت مالیاتی کامل و برخی دیگر از معافیت مالیاتی جزیی برخوردار می‌شوند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

نکته قابل توجه این است که اینکه شرکت‌های تعاونی مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند یا خیر دلیلی بر عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی نیست.

شرکت‌های تعاونی نیز مکلف هستند که تا اظهارنامه و حساب سود و زیان خود را در پایان تیر ماه هر سال به اداره مالیات تسلیم کنند.

مطالعه بیشتر: مالیات تکلیفی چیست و چه کسانی باید پرداخت کنند؟

نرخ مالیات شرکت‌های تعاونی

به جز موارد استثنایی، نرخ مالیاتی که برای اشخاص حقوقی در قانون مالیاتی کشور تعیین شده است معادل 25 درصد است.

اما با استناد به ماده 11 قانون اجرای سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی، درباره نرخ مالیات شرکت‌های تعاونی باید از نرخ مالیاتی قابل اعمال برای شرکت‌های تعاونی متعارف و همچنین شرکت‌های تعاونی عام، 25 درصد کسر شود.

مطالعه بیشتر: نحوه مالیات شرکت با مسئولیت محدود چگونه است؟

آیا شرکت‌های تعاونی معاف از مالیات هستند؟

معافیت و تخفیفاتی که برای شرکت‌های تعاونی در نظر گرفته شده است به شرح زیر است:

شرکت تعاونی مسکن

بر اساس ماده 65 قانون مالیات‌های مستقیم «واگذاری واحدهای مسکونی از طرف شرکت‌های تعاونی مسکن به اعضا آنها از پرداخت مالیات نقل و انتقال معاف است.»

همچنین بر اساس ماده 77 قانون مالیات‌های مستقیم «شرکت تعاونی مسکن به استثنای پرداخت مالیات 10 درصد برای نقل و انتقال املاکی که از تاریخ صدور گواهی پایان کار آنها بیش از دوسال نگذشته، مشمول مالیات دیگری نمی‌باشند.»

شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری

بر اساس ماده 133 قانون مالیات‌های مستقیم «صد در صد درآمد شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان و اتحادیه‌های آنها از مالیات معاف است.»

این نوع معافیت یکی از مهمترین تخفیفاتی سازمان امور مالیاتی کشور به شرکت‌های تعاونی است.

شرکت‌های تعاونی تولیدی

برای شرکت‌های تعاونی تولیدی نیز معافیت تعیین شده، به این صورت که بر اساس ماده 142 قانون مالیات‌های مستقیم «درآمد شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی از پرداخت مالیات معاف است.»

حتما بخوانید: هر آنچه پزشکان از مالیات باید بدانند

حق تمبر سهام

بر اساس ماده 108 قانون شرکت‌های تعاونی «شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی از پرداخت حق تمبر سهام معاف هستند.»

معافیت 10 درصدی

در قسمت قبلی به ماده 107 قانون شرکت‌های تعاونی اشاره کردیم؛ معافیتی که برای آن در قانون تعریف شده به این صورت است که بر اساس ماده 110 قانون شرکت‌های تعاونی «شركت‌های تعاونی مصرف‌كنندگان ـ مسكن ـ اعتبار ـ كشاورزی و روستايی ـ صيادان و كليه اتحاديه‌های تعاونی از پرداخت 10 ‌درصد ‌ماليات موضوع صدر ماده 107 اين قانون معافند.»

شرکت‌های تعاونی بدون پرداخت مالیات

برخی شرکت‌های تعاونی به طور کلی از پرداخت هر گونه مالیاتی معاف هستند که به این ترتیب است:

• شرکت‌های تعاونی مصرف کارکنان موسسات دولتی
• شرکت‌های تعاونی مسکن کارکنان موسسات دولتی
• شرکت‌های تعاونی مصرف کارکنان موسسات غیر دولتی
• شرکت‌های تعاونی صیادان
• شرکت‌های تعاونی دانشجویان
• شرکت‌های تعاونی دانش آموزان
• شرکت‌های تعاونی تولیدی روستایی مشروط به اینکه متشکل از ساکنان روستا باشند.

حتما بخوانید: تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی 

شرکت‌های تعاونی مصرفی و مسکن

اگر شرکت‌های تعاونی مصرف و مسکن که برای یک موسسه ایجاد شده است تنها اقدام به تامین کالا و مسکن فقط برای اعضا کند و اشخاص غیر عضو بهره‌ای از این موارد نبرده باشند، از پرداخت مالیات معاف هستند.

اگر خلاف این مورد ثابت شود، سازمان مالیاتی اقدام به جریمه شرکت تعاونی می‌نماید؛ به طوری که علاوه بر مالیاتی که برای آن تعیین شده باید معادل 50 درصد آن را نیز به عنوان جریمه پرداخت کند.

شرکت‌های تعاونی معدنی

برای شرکت‌های تعاونی معدنی نیز معافیت مالیاتی  و در واقع تخفیف مالیاتی در نظر گرفته شده است.

شرکت‌های تعاونی معدنی که از سوی وزارت معادن به آنها پروانه اکتشاف یا بهره‌برداری اعطا شده است از معافیت مالیاتی 5 ساله برخوردار می‌شوند.

به این صورت که از تاریخی که معدن آماده بهره‌برداری می‌شود به مدت 5 سال بعد از پرداخت مالیات معاف می‌شود.

شرکت‌های تعاونی کارگری و روستایی

بر اساس ماده 111 قانون شرکت‌های تعاونی «درآمد شرکت‌های تعاونی روستایی متشکل از افراد ساکن حوزه عمل شرکت که به امر کشاورزی مباشرت مستقیم دارند اعم از اینکه تحت سرپرستی وزارت تعاون و امور روستاها با بانک عمران باشند همچنین شرکت‌های تعاونی کارگری مصرف – مسکن و اعتبار و نیز اتحادیه‌های آنها همچنین شرکت‌های تعاونی صنایع دستی و صیادان و آموزشگاه‌ها و اتحادیه‌های آنها به طور کلی از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.»

حتما بخوانید: مراحل پیگیری اعتراض مالیاتی به چه صورت است؟ 

سخن پایانی

مالیات شرکت‌های تعاونی از جمله موضوعات مهم در حوزه مالیات شرکت‌ها بوده که در این مقاله به جوانب مختلف آن پرداختیم.

در ابتدا به تعریفی که قانون از شرکت‌های تعاونی ارایه داده و همچنین هدف از ایجاد این نوع شرکت‌ها اشاره کردیم و در ادامه نیز به مالیات مربوط به این نوع از شرکت‌ها پرداخیتم.

همچنین به بحث مهم معافیت مالیاتی در شرکت‌های تعاونی پرداختیم و بررسی کردیم که کدام دسته از شرکت‌های تعاونی مشمول تخفیفات یا معافیت‌های مالیاتی می‌شوند؛ مهمترین این موارد را با استناد به مواد قانونی آن ذکر کردیم. برخی از شرکت‌های تعاونی از معافیت مالیاتی کامل و برخی از معافیت مالیاتی جزیی برخوردار بودند.

متخصصان الو بیزینس می‌توانند برای آگاهی بیشتر در حوزه مالیات شرکت‌ها به شما مشاوره‌ داده و شما را در این مسیر همراهی کنند.

پرسش و پاسخ