قرارداد مشارکت مدنی چیست؟

قرارداد مشارکت مدنی یکی از رایج‌ترین قراردادهای کاربردی در فضای کسب وکار است و عمدتا در حوزه‌های سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اینکه چند نفر در یک فعالیت معین به قصد کسب سود با یکدیگر مشارکت می‌کنند.

اصطلاحی در فضای کسب‌وکار وجود دارد که خیلی به گوش می‌خورد، «کار از من سرمایه از تو»؛ این درواقع به همان مشارکت مدنی اشاره دارد.

ممکن است فردی دارای یک ایده خاص باشد اما سرمایه مورد نیاز برای عملی شدن آن را در اختیار نداشته باشد، یا اینکه فردی سرمایه‌دار باشد و برای سرمایه‌گذاری خود به دنبال ایده یا کسب‌وکار مناسبی باشد؛ بر اساس قرارداد مشارکت مدنی این دو فرد می‌توانند به نسبت سرمایه‌ای که دارند اعم از مادی و معنوی با یکدیگر در یک فعالیت معین مشارکت کنند.

طبق تعریف «مشارکت مدنی عبارت است از درآمیختن سهم‌الشرکه نقدی و یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی و یا حقوقی متعدد، به نحو مشاع، به منظور انتفاع و طبق قرارداد».

همانطور که از تعریف برمی‌آید قرارداد مشارکت مدنی تنها مختص به اشخاص حقوقی نیست و اشخاص حقیقی نیز می‌تواند آن را به کار گیرند.

قرارداد مشارکت مدنی موضوع بسیار پیچیده‌ای نیست و درواقع می‌توان گفت که همان توافق‌های ساده‌ای است که طرفین شریک در یک فعالیت با یکدیگر به آن می‌رسند.

قرارداد مشارکت مدنی در زمینه‌ توسعه فعالیت‌های تولیدی (تولید و فروش محصول)، بازرگانی (واردات ماشین آلات، مواد اولیه و ابزار کار، واردات کالا به قصد فروش، صادرات کالا، بازرگانی داخلی)، خدماتی و احداث مسکن (انفرادی و انبوه‌سازی) به کار گرفته می‌شود.

نمونه قرارداد مشارکت مدنی

نمونه یک قرارداد مشارکت مدنی را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.

 قرارداد مشارکت نیز همانند دیگر قراردادها دارای ویژگی‌های خاص خود است که در ادامه به آن می‌پردازیم اما بهتر است قبل از آن، با اینکه اساسا قرارداد چیست و نحوه نوشتن آن به چه صورت است آشنا شد؛ که در لینک زیر می‌توان اطلاعات تملیکی در خصوصی نکات مهم در حین نوشتن قرارداد را مطالعه کرد.

حتما بخوانید: قرارداد چیست؛ نحوه نوشتن و نکات مهم آن

ویژگی قرارداد مشارکت مدنی چیست؟

قرارداد مشارکت مدنی ویژگی‌های منحصر به فردی نسبت به دیگر قراردادها دارد که همین مورد موجب شده در فضای کسب‌وکار خیلی مورد استفاده قرار بگیرد؛ مهمترین آنها به این شرح است:

• قرارداد مشارکت مدنی منجر به تشکیل یک شرکت مدنی می‌شود اما نیازی به ثبت آن در اداره ثبت شرکت‌ها و پرداخت هزینه‌های اضافی نیست.
• بر اساس ماده 10 قانون مدنی که اصل آزادی اراده در قراردادهای خصوصی را بیان می‌کند، در قرارداد مشارکت مدنی طرفین می‌توانند آزادانه شرایط و آثار قرارداد را تعیین کنند؛
• برای بستن قرارداد مشارکت مدنی نیاز به تشریفات خاصی نیست و رضایت طرفین برای انعقاد این نوع قرارداد کافی است.
• طرفین و افرادی که در قرارداد مشارکت مدنی حضور دارند ملزم به رعایت مفاد قرارداد هستند.
• قرارداد مشارکت مدنی به این دلیل که نیاز به ثبت شرکت ندارد از پرداخت مالیات معاف است.
• شرکتی که به موجب این قرارداد به وجود می‌آید باید توسط مدیرانی که از بین شرکا انتخاب می‌شود هدایت شود.
• در مقابل مراجع رسیدگی‌کننده قانونی و شخص ثالث، تمامی شرکا پاسخگو هستند.
• شرکا نمی‌توانند بدون وجود دلیل قانونی اقدام به فسخ قرارداد کنند، در غیر این صورت ملزم به پرداخت خسارت به دیگری می‌شوند.

انواع قراردادهای مشارکت مدنی

موارد استفاده از قرارداد مشارکت مدنی را در بخش بالا ذکر کردیم، اما رایج‌ترین شکل قراردادهای مشارکت مدنی به شرح زیر است که در ادامه به شرح هریک می‌پردازیم.

1. مشارکت مدنی خصوصی
2. مشارکت مدنی با بانک
3. قرارداد مشارکت در ساخت

1- مشارکت مدنی خصوصی

در این مشارکت دو نفر نقش دارند، مالک و عامل.

به این صورت که در قرارداد مشارکت خصوصی یک طرف قرارداد سرمایه و پول خود را وارد چرخه کسب‌وکار و سرمایه می‌کند که به آن مالک گفته می‌شود و یک طرف دیگر قرارداد که عامل است سرمایه معنوی خود را وارد فرایند می‌کند و مدیریت فعالیت مذکور را در دست می‌گیرد.

در این نوع قرارداد، مالک قصد دخالت در مدیریت و عملیات را ندارد و صرفا مایل است در نتیجه نهایی سهیم باشد.

این مورد در بسیاری فعالیت‌های امروزه می‌توان دید، به عنوان مثال فرض کنید فردی یک واحد مغازه در بهترین نقطه بازار را در اختیار دارد، این فرد به جای اجاره دادن این مغازه به فرد دیگری خود را در میزان سود به دست آمده از فعالیت فرد دیگر سهیم می‌کند.

نکاتی که در نوع قرارداد باید به آن توجه کرد:

• میزان سهم هریک از طرفین
• مدت قرارداد
• عامل می‌تواند فردی را به عنوان ناظر در راستای کنترل فعالیت انتخاب کند
• توافق مالک و عامل از طریق یک وکیل شکل قانونی پیدا می‌کند

2- قرارداد مشارکت مدنی با بانک

همانطور که از نام آن پیداست یکی از طرفین مشارکت کننده بانک است. به این صورت که فردی برای انجام فعالیت یا عملی کردن ایده خود به سرمایه‌ نیاز دارد و بنا به دلایل مختلف بانک را به عنوان سرمایه‌گذار انتخاب می‌کند.

یا اینکه ممکن است بانک به عنوان یک منبع دارای اعتبار به قصد کسب انتفاع مایل است در یک فعالیت که از نظرش توجیه اقتصادی دارد مشارکت کند.

در این حال بانک از فرد اطلاعات هویتی، موضوع مشارکت، میزان سرمایه مورد نیاز، حداکثر مدت مشارکت، پیش‌بینی خرید، هزینه و فروش، سهم سود پیشنهادی متقاضی و وثیقه‌هایی برای ضمانت حسن انجام کار را درخواست می‌کند. سپس بانک با بررسی کامل شرایط اگر این قرارداد به سود او باشد اقدام به مشارکت و عقد قرارداد با فرد مورد نظر می‌کند.

طبق قانون، بانک‌ها و سایر موسسات مالی می‌توانند حداکثر 80 درصد سرمایه مورد نیاز در یک قرارداد مشارکت مدنی را تامین کنند.

بر اساس توافقی که در ابتدا صورت می‌گیرد و در قرارداد مشارکت به ثبت می‌رسد، در پایان هر سال میزان سودی که در اثر فعالیت و کسب‌وکار مربوطه به دست آمده به نسبت میزان سرمایه بین بانک و فرد تقسیم می‌شود.

3- قرارداد مشارکت در ساخت

قرارداد مشارکت در ساخت، میان دو طرف که یکی دارنده ملک بوده و دیگری که سازنده است در جهت احداث یک ساختمان جدید منعقد می‌شود. البته این امکان نیز وجود دارد که بین چند مالک با چند سازنده این انعقاد شکل بگیرد.

به این صورت که ممکن است فردی یک زمین یا خانه قدیمی و کلنگی در اختیار داشته باشد که بخواهد آن را از نو بسازد اما این فرد سرمایه مورد نیاز را در اختیار ندارد، در این حالت فرد می‌تواند با انعقاد قرارداد مشارکت در ساخت، یک شریک (که معمولا سازندگان املاک هستند) برای انجام این کار انتخاب کند و سهم خود را نیز از نتیجه نهایی مشخص کند.

میزان سهم طرفین بر اساس سهمی که وارد این قرارداد می‌کنند شکل می‌گیرد. سرمایه مالک، زمینی است که برای احداث ساختمان در اختیار دارد و سرمایه سازنده نیز همان هزینه‌هایی است که برای ساخت ساختمان صرف می‌کند.

پیش‌تر در مورد قرارداد مشارکت مدنی گفتیم «کار از یکی سرمایه از یکی دیگر»، در اینجا می‌توان در مورد قرارداد مشارکت در ساخت گفت «ملک از یکی سرمایه از یکی دیگر».

مطالعه بیشتر: نکات مهم قرارداد مشارکت در ساخت که حتما باید بدانید

تفاوت مشارکت مدنی و حقوقی 

در قسمت‌های قبلی به مشارکت مدنی پرداختیم و دیدیم که اشخاص حقیقی و حقوقی در راستای کسب سود می‌توانند در یک پروژه شراکت کنند. اما مشارکت حقوقی با مدنی تفاوت‌هایی دارد که در موارد زیر به آن اشاره شده است:

1. مشارکت حقوقی تنها به مشارکت با شرکت‌های سهامی مربوط می‌شود.
2. در مشارکت حقوقی، این بانک‌ها هستند که بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت‌های سهامی را تامین می‌کنند یا بخشی از سهام آنها را خریداری می‌کنند.
3. در مشارکت مدنی، قانون مدنی حاکم بود اما در مشارکت حقوقی قانون تجارت حاکم است و این نوع مشارکت خود دارای شخصیت حقوقی مستقل است.
4. در مشارکت مدنی، مسئولیت‌ها به عهده تمامی شرکا است اما در مشارکت حقوقی، سهامداران بر اساس قوانین و مقرراتی که قانون تجارت در خصوص اداره شرکت‌های سهامی تعریف کرده دارای مسئولیت هستند و اساسنامه شرکت سهامی میزان مسئولیت شرکا را تعیین می‌کند.
5. در مشارکت مدنی طرفین با توافق یکدیگر درباره نحوه تقسیم سود تصمیم می‌گیرند اما در مشارکت حقوقی این بانک است که بر اساس قوانین خود در پایان هر سال سود حاصل از مشارکت را بین خود و شرکا تقسیم می‌کند.

پرسش و پاسخ

مطالب مرتبط