حوادث ناشی از کار ممکن است بیشتر برای افرادی که در محیط‌های صنعتی و کارخانجات فعالیت دارند رخ می‌دهند. اما اینگونه نیست که پرسنل واحدهای خدماتی یا سایر مراکز کاملا از آن در امان باشند. 

به عنوان مثال، براساس آمار وزارت کار در سال 1396 بیش از 800 نفر از نیروی کار ایرانی جان خود را در حین فعالیت شغلی از دست داده و چندین برابر این آمار نیز دچار جراحات متعدد از جمله قطع عضو شده‌اند. 

بنابراین هم کارفرمایان و هم پرنسل نیروی کار باید از دیه حوادث ناشی از کار، حق و حقوق و مسئولیت خود در این زمینه اطلاع کافی داشته باشند. موضوعی که در این مقاله قرار است به صورت مفصل به آن اشاره کنیم. 

حوادث ناشی از کار چیست؟

طبق تعریفی که ماده 60 قانون تامین اجتماعی ارائه داده، حوادث ناشی از کار حوادثی است که درحین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد. 

براساس این تعریف حوادثی که به یکی از علل زیر رخ دهد حوادث ناشی از کار محسوب می‌شود:

• وقتی که بیمه شده در کارگاه یا مؤسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول به کار باشد.
• در اوقاتی که به صورت مامور در خارج از کارگاه انجام وظیفه می‌کند.
• در اوقات رفت و برگشت بیمه شده بین منزل و کارگاه
• در اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان بابت معالجات درمانی و توانبخشی
• در حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان

همچنین تبصره 1 ماده 95 قانون کار نیز اشاره می‌کند که کارفرمایان و مسئولان هر کارگاهی وظیفه دارند جزئیات تمام حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه‌ای ثبت و نگهداری کنند و سپس سریعا به اطلاع اداره کار محل خود برسانند. 

حتما بخوانید: نکات مهم بستن قرارداد با کارمندان چیست؟ 

وظیفه کارفرما در مقابل حوادث ناشی از کار چیست؟

افرادی که مسئول کارگاه هستند باید از مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار اطلاع کافی داشته باشند. در غیر اینصورت ممکن است متحمل جریمه‌های سنگین شوند. 

حوادثی که در حین انجام کار رخ دهد، طبق ماده 60 قانون تامین اجتماعی تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد و خدمات درمانی و پزشکی مرتبط از جانب سازمان تامین اجتماعی به فرد حادثه دیده تعلق می‌گیرد. 

اما اینکه چه کسی مسئولیت کیفری حادثه را به عهده بگیرد، بر اساس نظر بازرسان کار یا کارشناسان رسمی دادگستری مشخص شده و بر اساس حکم و رای قضایی برعهده مقصر یا مقصرین حادثه است.

در این بین ممکن است علت رخ دادن حادثه عدم رعایت مقرراتی باشد که در ماده 85 قانون کار ذکر شده است. بر اساس ماده 95 قانون کار مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای مربوطه است.

بنابراین در صورت عدم رعایت مقررات از سوی کارفرما، هر حادثه‌ای که در حین کار رخ دهد، کارفرما یا مسئول آن بخش از نظر کیفری و حقوقی مسئول است و مجازات‌های تعریف شده از جمله دیه و عرش حوادث ناشی از کار متوجه او خواهد بود.

اما در صورت وقوع حادثه، کارفرما چه اقداماتی را باید انجام دهد:

1: به استناد ماده ۶۵ قانون تامین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد و مراتب را ظرف سه روز اداری کتبا به اطلاع سازمان برساند.

2: در صورتی که کارفرما بابت اقدامات اولیه مذکور متحمل هزینه‌ای شده باشد؛ صندوق تامین اجتماعی هزینه‌های مربوط را عهده دار خواهد بود.

3: به استناد تبصره ماده ۹۵ قانون کار، کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده ۸۵ قانون کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه‌ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می‌گردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند. 

4: همچنین به استناد ماده ۹ آیین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی و ماده ۶۵ قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید وقوع هرگونه حوادث ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه صندوق تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه حادثه اقدام نماید.

حتما بخوانید: در صورت بیمه نکردن کارگر چه اتفاقی خواهد افتاد؟ 

با این حال، علاوه بر کارفرمایان باید کارگران نیز از حق و حقوق خود از جمله چگونگی محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار و دریافت آن اطلاع کافی داشته باشند. 

طبق ماده ۵۴ قانون تامین اجتماعی بیمه‌شدگان و افراد خانواده آنها از زمانی که مشمول مقررات می‌شوند؛ در صورت مصدوم شدن بر اثر حوادث یا ابتلا به بیماری می‌توانند از خدمات پزشکی استفاده کنند.

خدمات پزشکی که به عهده صندوق تامین اجتماعی است شامل کلیه اقدامات درمانی سرپایی، بیمارستانی، تحویل داروهای لازم و انجام آزمایشات تشخیص طبی است.

 ذکر این نکته لازم است که مطابق ماده 79 قانون کار، به کارگماردن افراد کمتر از 15 سال تمام ممنوع است و چنانچه حادثه‌ای رخ دهد به موجب تبصره 3 ماده 295 قانون مجازات اسلامی وارد کننده خسارت مسئول است.

محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار چگونه است؟ 

طبق قوانین شرعی و قوانین کشور، اگر کسی به عمد یا غیر عمد، به سلامتی، جان یا مال فردی لطمه وارد کند که ضرر مادی یا معنوی به دنبال داشته باشد، مسئول جبران خسارت ناشی از آن عمل است.

این موضوع در مورد کارگر و کارفرما نیز صدق می‌کند و در حوزه دیه حوادث ناشی از کار قرار می‌گیرد. قانون برای جبران این خسارت، دیه در نظر گرفته که به عنوان مجازات اصلی فرد در نظر گرفته شده است.

محاسبه دیه ناشی از کار، از دیگر بخش‌های مهمی است که کارفرما و کارگر باید از آن اطلاع کافی داشته باشند.

آنچه که در این باره مشخص است این است که تعیین میزان دیه در حوادث ناشی از کار توسط پزشکی قانونی مشخص می‌شود و صدور رای نهایی نیز بر عهده قاضی پرونده است.

 هر ساله قوه قضاییه به طور کل دیه اعضای بدن را اعلام می‌کند که در سال 99، دیه کل در ماه‌های غیر حرام 330 میلیون تومان و در ماه‌های حرام 440 میلیون تومان است.

گاهی اوقات ممکن است کارفرما علاوه بر پرداخت دیه، مشمول جرائم دیگری از قبیل پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا موارد دیگر شود. 

حتما بخوانید: هر آنچه باید از نحوه تسویه حساب با کارگر بدانیم

در بسیاری از اوقات ممکن است که افراد دچار نقش عضو یا برخی جراحات شوند که در این خصوص محاسبه دیه تخصصی‌تر شده و بر عهده کارشناسان اداره کار، پزشکی قانونی و در نهایت قاضی قوه قضائیه خواهد بود.

با این حال، جدول زیر برای آشنایی اولیه با محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار در سال 99 به شما کمک خواهد کرد. 

 

حتما بخوانید: حق بیمه قراردادهای پیمانکاری به چه صورت است؟

 سخن پایانی

همانطور که توضیح دادیم اگر در حین انجام کار، به فردی آسیب وارد شود این کارفرما است که مسئول آن حادثه است و باید اقدامات لازم را انجام دهد.

در این مقاله ابتدا به این پرداخیتم که حوادث ناشی از کار دقیقا به چه چیزی اشاره می‌کند و چیست. در ادامه نیز به این موضوع پرداختیم که در صورت بروز حادثه‌ای برای کارگر، مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار چیست و چه اقداماتی را باید انجام دهد.

در پایان این مقاله نیز به موضع جبران خسارت حوادث یعنی همان دیه پرداختیم که قانون‌گذار برای حمایت از کارگران، بیمه کردن آنها را برای کارفرما اجباری و الزامی کرده است.

میزان حادثه دیدن کارگر از سوی پزشکی قانونی به صورت درصدی تعیین می‌شود که اگر به تایید قاضی برسد بر اساس نرخ‌های اعلام شده دیه به کارگر پرداخت می‌شود که آخرین نرخ‌ها در سال 99 در جدولی آورده شده است که می‌توان براساس آن میزان دیه را محاسبه کرد.

پرسش و پاسخ