اوراق مشارکت (Participation Paper) چیست و چه کاربردی دارد؟

ممکن است شما هم بارها به فکر خرید اوراق مشارکت افتاده باشید. اما به علت عدم آشنایی با سازوکار این اوراق یا پایین بودن بازدهی و سود اوراق مشارکت نسبت به سایر بازارها؛ از این کار منصرف شده‌اید. 

باید گفت سرمایه‌گذاری در هر بازاری می‌تواند سودآور باشد؛ به شرط آنکه اولا متناسب با میزان سرمایه خود آن بازار را انتخاب کنید. دوما در موقعیت زمانی خوبی به بازار ورود و خروج کنید. 

از این موارد مهم‌تر اینکه دانش و مهارت کافی برای فعالیت در آن بازار را داشته باشید. در این صورت می‌توانید جزء برندگان آن بازار تلقی شوید. 

ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی یکی از ابزارهای بازار بدهی یعنی اوراق مشارکت بپردازیم. در ابتدا سعی می‌کنیم به زبان ساده به این سوال پاسخ دهیم که اصلا اوراق مشارکت چیست؟ 

سپس به انواع اوراق مشارکت، نحوه خرید، میزان بازدهی و سایر موارد اشاره خواهیم کرد. پس با ما تا پایان این مقاله همراه باشید. 

هدف از انتشار اوراق مشارکت چیست؟ 

اوراق مشارکت در حکم یکی از ابزارهای بازار بدهی به شمار می‌رود که در کنار اسناد خزانه، اوراق قرضه، اجاره، صکوک و سایر اوراق اهداف خاص خود را دنبال می‌کند. 

اوراق بدهی اوراقی است که از جانب شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف منتشر شده و در حکم بدهی شرکت‌ها به خریداران اوراق محسوب می‌شود. 

حتما بخوانید: اسناد خزانه چیست و نحوه خرید و فروش آن چگونه است؟ 

اوراق مشارکت نیز به گونه‌ای است که معمولا از طرف سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های بورسی و غیربورسی منتشر می‌شود تا عموم مردم آن را خریداری کنند. 

خوب شاید از خود بپرسید که هدف از انتشار اوراق مشارکت چیست؟ باید گفت که اصلی‌ترین هدف از این کار؛ تامین مالی و جذب سرمایه‌ توسط شرکت‌های ناشر اوراق جهت انجام پروژه‌های عمرانی و انتفاعی است. 

به عنوان مثال، فرض کنید که شهرداری تهران قصد ساخت یک بزرگراه را دارد. این نهاد با انتشار اوراق مشارکت و خرید این اوراق توسط مردم؛ می‌تواند برای پروژه عمرانی خود جذب سرمایه کند. 

از طرف دیگر؛ مردم یا خریداران نیز می‌توانند با خرید اوراق مشارکت؛ از سود آن بهره‌مند شوند. به طوری که سود این اوراق در فواصل زمانی سه ماهه پرداخت شده و در تاریخ سررسید اوراق؛ اصل پول به حساب آنها واریز می‌شود. 

اوراق مشارکت معمولا به صورت یک ساله یا چند ساله منتشر می‌شود. هر چند در بازه‌های زمانی کمتر یا بیشتر نیز امکان انتشار آنها وجود دارد. اما عموما به صورت دو یا پنج ساله هستند. 

در اینجا به صورت خلاصه مزایای انتشار اوراق مشارکت را برای سرمایه‌گذار و نهاد ناشر اوراق بازگو می‌کنیم: 

سود اوراق مشارکت چقدر است؟ 

این سوال یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایه‌گذاران است. بگذارید از همان ابتدا خیال شما را راحت کنیم. با خرید اوراق مشارکت قرار نیست سودهای رویایی به شما تعلق گیرد. 

اگر به دنبال رشد و سود شارپی هستید، بهتر است به دنبال سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی از جمله بورس، ارز، مسکن یا سکه باشید. خرید اوراق مشارکت یک نوع سرمایه‌گذاری کوتاه مدت یا میان مدت با بازدهی متوسط است. 

پس از همان ابتدا تکلیف خود را مشخص کنید. ممکن است گاهی اوقات بازدهی بازارهای مالی بسیار بیشتر بوده و خرید اوراق مشارکت چندان به صرفه نباشد.

با این حال، بارها مشاهده شده که در روزهای منفی بورس، ارز، سکه و طلا؛ اوراق مشارکت سود خوبی را عاید سرمایه‌گذاران کرده است. 

حتما بخوانید: برای سرمایه‌گذاری دلار بخریم یا یورو؟

از این موارد مهم‌تر آن است که خرید اوراق برخلاف سرمایه‌گذاری در بورس نیاز به دانش و مهارت چندانی ندارد. این در حالی است که خرید سهام بدون داشتن دانش تحلیل تکنیکال و بنیادی بسیار پرریسک است. 

 با تمام این اوصاف نکات زیر را در خصوص میزان بازدهی و سود اوراق مشارکت همواره در نظر داشته باشید: 

می‌توان اینگونه بیان کرد که خرید اوراق مشارکت یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت تا میان مدت؛ کم‌ریسک و قطعی با میزان بازدهی کم است. 

بنابراین افرادی که به دنبال کسب سود از طریق سرمایه‌گذاری در بانک هستند؛ توصیه می‌شود که این کار را با خرید اوراق مشارکت انجام دهند. 

در آخر باید گفت که دو نکته بسیار مهم در خصوص بازدهی اوراق وجود دارد. یکی دوره پرداخت سود (یک ماهه یا چند ماهه) و دیگری تاریخ سررسید اوراق (یک ساله یا چند ساله) خواهد بود. 

هر اندازه که دوره پرداخت سود کمتر (یک ماهه) و تاریخ سررسید نیز کمتر (یک ساله) باشد؛ خرید اوراق توجیه بیشتری خواهد داشت و برعکس. 

انواع اوراق مشارکت کدامند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ 

 می‌توان انواع اوراق مشارکت را از چندین جنبه دسته‌بندی کرد. با این حال، اکثر اوراق منتشر شده در ایران اوراق مشارکت ساده هستند و تفاوت چندانی با یکدیگر نخواهند داشت. 

اما نیاز است که افراد به عنوان سرمایه‌گذار در این خصوص نیز اطلاعاتی داشته باشند. انواع اوراق مشارکت به صورت زیر خواهد بود: 

اوراق مشارکت بی‌نام و بانام 

 یک نوع دسته‌بندی در مورد انواع اوراق مشارکت مربوط به بانام بودن یا بی‌نام بودن آنها است. احتمالا در تبلیغات رسانه‌ها در خصوص بانام یا بی‌نام بودن اوراق چیزهایی شنیده‌اید. 

اوراق مشارکت بانام به اسم افراد ثبت شده و در صورت مفقودی یا سرقت فرد دیگری نمی‌تواند از آن سوءاستفاده کند. این در حالی است که اوراق بی‌نام اینگونه نیست و افراد در صورت مفقودی می‌توانند از آن سوءاستفاده کنند. 

با این اوصاف اوراقی بی‌نامی که افراد می‌خرند؛ باید به خوبی نیز از آنها نگهداری کنند. هر چند می‌توانند آن را با پرداخت کارمزد ناچیز در نزد بانک نگه دارند تا خیالشان از بابت سرقت و مفقودی راحت باشد. 

اوراق مشارکت ساده 

اکثر اوراق منتشر شده در ایران جزء اوراق مشارکت ساده محسوب می‌شوند. حال می‌توانند بانام یا بی‌نام باشند. تقریبا تمام توضیحاتی که تاکنون ارائه دادیم در خصوص اوراق مشارکت ساده بود. 

اوراق مشارکت قابل تبدیل یا قابل تعویض 

اینگونه اوراق به نوعی قابل تبدیل یا قابل تعویض با سهام همان شرکت ناشر اوراق یا شرکت‌های دیگر هستند. در ایران اینگونه اوراق معمولا منتشر نمی‌شوند. 

خرید اوراق مشارکت به چه صورت است؟ 

به قسمت جذاب داستان یعنی نحوه خرید اوراق مشارکت رسیدیم. هر دسته از اوراق توسط نهاد یا سازمان خاصی منتشر می‌شوند که نحوه خرید هر کدام از آنها به روش خاصی است. 

 بنابراین ما در اینجا به دسته‌بندی این اوراق و نحوه خرید آنها اشاره می‌کنیم: 

خرید اوراق مشارکت شرکت‌های بورسی 

 اوراق مشارکت بورسی مربوط به شرکت‌هایی هستند که سهام آنها در بازار سرمایه عرضه شده است. بنابراین اوراق این شرکت‌ها متفاوت با اوراق منتشر شده از طرف شهرداری‌ها یا سازمان‌های دولتی است. 

از همین رو خرید اوراق مشارکت شرکت‌های بورسی از طریق بازار سرمایه امکان‌پذیر است. همچنین نیاز به دریافت کد بورسی داشته و انجام معاملات به صورت آنلاین صوررت می‌گیرد. 

حتما بخوانید: با پول کم کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟

خرید اوراق مشارکت سازمان‌های دولتی 

بخش عمده‌ای از اوراق مشارکت مربوط به اوراق سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌های دولتی بوده که برای تامین مالی پروژه‌های خود اقدام به انتشار اوراق می‌کنند. 

این اوراق در بازار سرمایه عرضه نشده و برای خرید آنها باید به بانک‌های عامل که اطلاع‌رسانی می‌شود؛ مراجعه کرد. همچنین برای فروش آنها نیز باید به همین بانک‌ها مراجعه کرد. 

خرید اوراق مشارکت بانک مرکزی 

 اوراقی که از جانب بانک مرکزی منتشر می‌شود؛ معمولا به دو صورت خواهد بود. بخشی از آنها مربوط به خود دولت بوده که در راستای اهداف اقتصادی و سیاست‌های بودجه‌ای دولت منتشر می‌شود. 

بخشی دیگر اما مربوط به شرکت‌های غیربورسی بوده که برای تامین مالی پروژه‌های خود منتشر می‌کنند. در هر صورت خرید اینگونه اوراق از جانب بانک‌های عامل صورت می‌گیرد. 

نکته مهم در خصوص خرید اوراق مشارکت آن است که قیمت اسمی هر برگه اوراق معادل یک میلیون ریال است. شما باید حداقل 10 عدد از این اوراق را خریداری کنید. (حداقل یک میلیون تومان)

جمع‌بندی 

در خصوص خرید اوراق مشارکت نمی‌توان یک نسخه کلی برای تمام افراد پیچید. اما چنانچه اهل ریسک نیستید و وقت آن را ندارید که دائم به دنبال رصد کردن بازار و یادگیری باشید؛ خرید اوراق مشارکت گزینه مناسبی خواهد بود. 

البته انواع دیگری از اوراق بدهی از جمله اسناد خزانه وجود دارند که هر کدام تفاوت‌هایی جزئی در خصوص نحوه خرید و میزان سوددهی با اوراق مشارکت دارند. 

بنابراین توصیه ما این است که متناسب با سرمایه‌؛ دانش سرمایه‌گذاری؛ وقت و موقعیت مالی و شخصی خود دست به خرید اوراق بزنید. در این خصوص مشاوران خبره الوبیزنس می‌توانند به شما کمک کنند. 

پرسش و پاسخ

مطالب مرتبط