اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی، حقوقی و نحوه تکمیل آنها

همانطور که می‌دانید، طبق قوانین مالیاتی کشور، چه اشخاص حقیقی و چه اشخاص حقوقی ملزم هستند که اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان مالیاتی تسلیم کنند.

در این مقاله قصد داریم به بررسی اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی بپردازیم و نحوه تکمیل آنها را شرح دهیم.

اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

مالیاتی که از افراد یا اشخاص حقیقی گرفته می‌شود بخش قابل توجهی از درآمد مالیاتی کشور را تشکیل می‌دهد.

به طور سالانه صاحبان حرفه و مشاغل و اشخاص حقیقی باید اظهارنامه مالیاتی خود را که در آن صورت سود و زیان و درآمد و هزینه سال قبل را در بر می‌گیرد به سازمان مالیاتی کشور تسلیم کنند.

در حال حاضر تکمیل و ارسال این اظهارنامه به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و اشخاص حقیقی برای ثبت اظهارنامه مالیاتی خود باید در مهلتی که از سوی سازمان مالیاتی تعیین می‌شود به سامانه عملیات الکترونیک مالیاتی مراجعه کنند.

اشخاص حقیقی با توجه به ویژگی‌هایشان به 3 دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

پیش از هر چیزی لازم می‌دانیم اصطلاح اشخاص حقیقی را تعریف کنیم.

به طور کلی به کاسبان یا هر فردی که دارای شغل باشد از کارخانه داران و صاحبان کارت بازرگانی گرفته تا افرادی که واحدهای تولیدی یا فروشگاه‌های بزرگ و کوچک دارند، اشخاص حقیقی می‌گویند.

بیشتر بدانید: مراحل پیگیری اعتراض مالیاتی به چه صورت است؟ 

تقسیم‌بندی اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی بر اساس ماده 2 آیین‌نامه اجرایی ماده 25 قانون مالیاتی کشور به 3 دسته تقسیم می‌شوند:

گروه اول:

در این گروه اشخاصی قرار دارند که که جمع کل میزان فروش کالا و خدماتی که در سال گذشته داشته‌اند بیش از سه میلیارد تومان باشد.

طبق تعریف دیگری افرادی در این دسته مالیاتی قرار می‌گیرند که ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده، طبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال 1391 و به بعد که تا تاریخ پایان دی ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد، بیشتر از سه میلیارد تومان باشد .

همچنین مشاغل زیر چه حجم فعالیت بزرگ و چه کوچکی داشته باشند در گروه اول اشخاص حقیقی قرار می‌گیرند:

• صادرکنندگان و واردکنندگان (تمام اشخاص دارای کارت بازرگانی)
• کارخانه‌داران و صاحبان واحد تولیدی
• افرادی که امتیاز بهره‌برداری از معادن را دارند
• مالکان هتل‌ (هتل‌های سه ستاره به بالاتر)
• صاحبان کلینیک‌های تخصصی پزشکی، آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها
• صاحبانی که به فعالیت‌های صرافی مشغول هستند.
• صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای

گروه دوم:

در این گروه اشخاصی قرار دارند که که جمع کل میزان فروش کالا و خدماتی که در سال گذشته داشته‌اند بیش از یک میلیارد تومان و تا سه میلیارد تومان باشد.

طبق تعریف دیگری افرادی در این دسته مالیاتی قرار می‌گیرند که ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده، طبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال 1391 و به بعد که تا تاریخ پایان دی ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ شده باشد، بیشتر از یک میلیارد تومان و تا سه میلیارد تومان باشد.

گروه سوم:

در نهایت نیز می‌توان گفت اشخاصی که در گروه اول و دوم جای نمی‌گیرند جزو دسته سوم اشخاص حقیقی مشمول مالیات هستند.

گروه سوم مشاغل کوچک را شامل می‌شود و تعهدات کمتری را نیز عهده‌دار خواهند بود.

نکته قابل توجه این است که اشخاص حقیقی هر گروهی تا سه سال بعد باید به تعهدات آن گروه عمل کنند و نمی‌توانند طی این مدت به دسته‌ای پایین‌تری منتقل شوند.

حتما بخوانید: مالیات بر ارث چیست و به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد؟ 

 زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

در حالت کلی آخرین فرصت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی 31 خرداد ماه هر سال است.

اشخاص حقیقی طبق قانون تا 31 خرداد ماه هر سال ملزم هستند که حساب سود و زیان و درآمد و هزینه سال گذشته خود را در قالب اظهارنامه مالیاتی به سازمان مالیاتی کشور تسلیم کنند.

نحوه تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

با تغییرات اساسی که در نحوه خوداظهاری مالیاتی ایجاد شد، اکنون نحوه ارسال و تسلیم اظهارنامه مالیاتی به صورت الکترونیکی است.

سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی این امکان را فراهم ساخته تا با استفاده از فرم‌های از پیش طراحی شده و تکمیل آنها، اظهارنامه به صورت الکترونیکی ارسال شود.

مراجعه به سامانه عملیات الکترونیک

لازمه‌ی طی کردن این روند در قدم اول ثبت نام در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به آدرس tax.gov.ir است.

پس از ثبت نام، افراد باید اظهارنامه مربوط به خود را در این سامانه تکمیل و ثبت کنند.

دانلود و نصب اظهارنامه:

با انجام مراحل ثبت نام یک کد کاربری با رمز عبور در اختیار شما قرار داده می‌شود که اشخاص حقیقی می‌توانند نرم افزار اظهارنامه مالیاتی را دانلود و سپس آن را بر روی سیستم خود نصب کنند.

وارد کردن اطلاعات مورد نیاز

با نصب نرم افزار، اطلاعات مربوط به اظهارنامه از جمله اطلاعات حسابداری و ترازنامه باید در فرم‌های آماده درج شود.

همچنین اطلاعات هویتی نیز باید از سامانه ثبت نام الکترونیک دریافت و ثبت شود.

چاپ نسخه پیشنویس:

حتما قبل از اینکه اظهارنامه را ارسال کنید، یک پیشنویس از آن تهیه کنید و تمامی اطلاعات ثبت شده در آن را با دقت بررسی کنید.

ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری:

با تکمیل اطلاعات خواسته شده در اظهارنامه و پس از اینکه نسخه پیشنویس آن بررسی شد و از صحت اطلاعات آن اطمینان حاصل شد، اظهارنامه را به سازمان مالیات ارسال کنید.

پس از ارسال یک کد رهگیری برای شما ارسال می‌شود.

صدور قبض الکترونیکی و پرداخت مالیات:

اشخاص حقیقی مشمول مالیات پس از دریافت کد رهیگیری می‌توانند درخواست صدور الکترونیکی قبض مالیاتی کنند و به روش‌های مختلف اقدام به پرداخت مالیات کنند.

حتما بخوانید: تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی 

اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

 همانطور که اشخاص حقیقی ملزم به ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند، اشخاص حقوقی نیز طبق قانون مالیاتی کشور، ملزم به ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند.

در قسمت قبل به نحوه تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی پرداختیم و در این قسمت می‌خواهیم به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی بپردازیم.

یکی از تکالیف مهم سالانه هر شخص حقوقی، ارسال اظهارنامه مالیاتی است.

«طبق ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی مکلف‌اند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌ الشرکه یا تعداد سهام و نشانی‌ هر یک از آنها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص ‌حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

پس از تسلیم اولین فهرست مزبور، تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت ‌مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران ‌که در ایران دارای اقامت‌گاه یا نمایندگی نمی‌باشند تهران است‌.
حکم این ماده در مورد کارخانه‌‌داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.»

اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی نیز همانند اشخاص حقیقی، مواردی از جمله ترازنامه و حساب سود و زیان  را در بر می‌گیرد.

اشخاص حقوقی شامل کلیه شرکت‌ و موسساتی است که توسط اداره ثبت شرکت‌ها نام آنها به ثبت رسیده و مالکیت صنعتی آن احراز هویت شده است.

همچنین شرکت‌های دولتی، نهادهای عمومی کشور و حتی وزارتخانه‌ها نیز که به طور قانونی فعالیت می‌کنند جزو اشخاص حقوقی به حساب می‌آیند.

زمان ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

در حالت کلی آخرین فرصت ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی است.

اشخاص حقوقی طبق قانون، حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالی باید اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند.

حتما بخوانید: مراحل پیگیری اعتراض مالیاتی به چه صورت است؟ 

نحوه تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

ارسال اظهارنامه اشخاص حقوقی نیز همانند اشخاص حقیقی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود.

همانطور که در بخش قبل نیز توضیح داده شد سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به آدرس tax.gov.ir این امکان را فراهم ساخته تا با تکمیل فرم‌های طراحی شده این سامانه، اظهارنامه تنظیم و ارسال شود.

اشخاص حقوقی نیز باید در قدم اول در این سامانه ثبت نام کنند.

بنابراین اشخاص حقوقی نیز لازم است برای ارسال اظهارنامه مالیاتی روند زیر را طی کنند:

• پیش ثبت نام الکترونیکی در سامانه با استفاده از ثبت کد اقتصادی و صحت سنجی اطلاعات توسط سامانه
• دریافت کد کاربری و رمز عبور در صورت تایید شدن اطلاعات مرحله قبل
• ورود به سامانه و بارگذاری مدارک و اطلاعات در فرم‌های اظهارنامه
• تایید نهایی و کنترل تمامی اطلاعات وارد شده در جداول
• تهیه نسخه پیشنویس و بررسی دقیق آن و تطابق آن با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارشات فصلی
• ارسال اظهارنامه به سازمان مالیات پس از بررسی پیشنویس
• دریافت کد رهگیری
• صدور قبض الکترونیکی
• پرداخت مالیات محاسبه شده در قبض الکترونیکی

سخن پایانی

 در این مقاله به یکی از بخش‌های مهم امور مالیاتی یعنی اظهارنامه مالیاتی پرداختیم.

در دو بخش مجزا نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را توضیح دادیم و نکات مربوط به هرکدام را نیز ذکر کردیم.

اگر به اطلاعات بیشتری در این زمینه نیاز دارید می‌توانید از کارشناسان الوبیزینس مشاوره بگیرید.